قرآن ناطق(عج)

19 - تنبیه کودکان براى نماز

نویسنده : زهرا رستگار

در حديثى راجع به تمرين و عادت دادن فرزندان به نماز از پيامبر خدا(صلى الله عليه وآله) وارد شده است كه: مُرُوهُمْ بِالصَّلَاةِ وَ هُمْ أَبْنَاءُ سَبْعٍ وَ اضْرِبُوهُمْ عَلَيهَا وَ هُمْ أَبْنَاءُ عَشْرٍ ». بحارالأنوار، ج 85، ص 133.؛ ( يعنى آنها را در هفت سالگى به نماز امر كنيد و در ده سالگى بزنيد.»
این حدیث درسته که اگه بچه تا ۱۰ سالگى نماز نخوند باید با کتک وادارش کرد؟

در حدیثى راجع به تمرین و عادت دادن فرزندان به نماز از پیامبر خدا(صلى الله علیه وآله) وارد شده است که: مُرُوهُمْ بِالصَّلَاهِ وَ هُمْ أَبْنَاءُ سَبْعٍ وَ اضْرِبُوهُمْ عَلَیهَا وَ هُمْ أَبْنَاءُ عَشْرٍ ». بحارالأنوار، ج ۸۵، ص ۱۳۳٫؛ ( یعنى آنها را در هفت سالگى به نماز امر کنید و در ده سالگى بزنید.»


راجع به این روایت نکاتى وجود دارد که عدم توجه به این نکات موجب برداشت غلط از روایت مى شود.
اول: در سیره عملى هیچ یک از معصومین(علیهم السلام) و توصیه تربیتى آنها، زدن کودکان دیده نشده و حتى از این اقدام نهى نموده اند، به عنوان نمونه مردى حضور امام کاظم(علیه السلام) از فرزند خود شکایت کرد. حضرت فرمود: «لَا تَضْرِبْهُ وَ اهْجُرْهُ وَ لَا تُطِلْ. ». بحارالأنوار، ج ۱۰۱، ص ۹۹٫؛ ( فرزندت را نزن، و براى ادب کردنش، از او قهر کن، ولى مواظب باش، قهرت طول نکشد ( و هر چه زودتر آشتى کن. )» در این حدیث امام علیه السلام( کیفر بدنى یعنى زدن طفل را صریحا منع فرموده و در عوض از مجازات عاطفى استفاده کرده است.
دوم: پیامبر خدا (صلى الله علیه وآله) در روایات دیگر تنبیه بدنى را مورد مذمت قرار داده و این عمل را موجب پرداخت قصاص دانسته است و براى تنبیه مجازات هاى عاطفى را جایگزین نموده اند.
آن حضرت در مذمت کسانى که همسران خود را کتک مى زنند فرموده است: «إِنِّى أَتَعَجَّبُ مِمَّنْ یضْرِبُ امْرَأَتَهُ وَ هُوَ بِالضَّرْبِ أَوْلَى مِنْهَا لَا تَضْرِبُوا نِسَاءَکُمْ بِالْخَشَبِ فَإِنَّ فِیهِ الْقِصَاصَ وَ لَکِنِ اضْرِبُوهُنَّ بِالْجُوعِ وَ الْعُرْى- حَتَّى تَرْبَحُوا فِى الدُّنْیا وَ الآْخِرَهِ ». جامع الأخبار، ص ۱۵۸٫؛ ( من تعجب مى کنم از کسانى که زنان خود را کتک مى زنند و چنین کسانى به کتک خوردن اولیت دارند تا زنان. ( سپس فرمود: ) زنان خود را با چوب نزنید که در آن قصاص است ( بلکه اگر مى خواهید تربیت و تنبیه کنید مى توانید )به گرسنگى و برهنگى ایشان را بزنید تا آنکه فایده دنیوى و اخروى نصیب تان شود.»
همانگونه که در این روایت آمده، پیامبر خدا (صلى الله علیه وآله) خودشان نیز دیگران را از تنبیه بدنى نهى نموده و مراد از «زدن» را در تنبیه بدنى نمى دانستند، بلکه «زدن» را در قالب مجازات عاطفى تفسیرکردند.
سوم. در احادیث وظیفه آموزش گام به گام نماز توسط والدین از سن سه سالگى با آموزش کلمه توحید یعنى «لا اله الا الله» شروع شده و تا سن ده سالگى با آموزش کامل وضو، نماز و بازخواست آن ادامه مى یابد.. به فصل تشویق به نماز مراجعه نمایید.

لذا اگر مراد این روایت تنبیه بدنى هم باشد، براى کسانى است که در تربیت اولاد خود انواع تدبیرهاى لازم را به کار گرفته اند و در این مسیر بر اساس دستورات دینى آهسته آهسته و به تدریج جلو رفته اند. نه تندى اعمال کرده اند و نه کندى و مسامحه نموده اند اما با این حال همچنان فرزندشان از خواندن نماز سرباز مى زند در این صورت مسئله کتک زدن و تادیب مناسب، آن هم نه شدید، به حکم «آخِرُ الدَّوَاءِ الْکَى». این جمله ضرب المثل معروف عرب به عنوان آخرین راه درمان مریضى ها مى باشد؛ بحارالأنوار، ج ۳۱ ص ۵۰۵٫؛ ( آخرین درمان داغ کردن است» لازم مى شود. نه این که برخى والدین بدون این که کمترین قدمى در راستاى آموزش دینى فرزندشان برداشته باشند با شنیدن این روایت و بدون در نظر گرفتن توضیح و تفسیرهاى جانبى آن به یکباره به جان فرزند خود افتاده و انتقام تمامى سهل انگارى هاى خود نسبت به تربیت فرزند را از کودک خود بگیرند و در نتیجه فرزند خود را نسبت به دین و نماز بیزار نمایند.
چهارم. هدف از توصیه هاى اسلام تربیت دینى صحیح فرزندان مى باشد لذا اگر عملى کردن چنین توصیه اى، حتى با در نظر گرفتن تمامى جوانب گفته شده آن، اثر سوء داشته باشد و فرزند را به لجاجت و مقاومت وادار نماید، نباید به آن متوسل شد. (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، کد: ۲۰۱/۳۱۰۰۲۴)

۱ دیدگاه ارسال شده است

  • حسین 25 می 2018

    چه دین خوبی، چه پیامبر مهربانی، چه احکام لطیفی.

  • نظر خود را با ما در میان بگذارید