188 - آنچه هر کودک براى داشتن سلامت روان به آن نياز دارد

نویسنده : زهرا رستگار

آنچه هر کودک براى داشتن سلامت روان به آن نياز دارد   براى پدر و مادر شناخت نيازهاى جسمى فرزندشان آسان است. مثل تغذيه، لباس‏هاى گرم به هنگام سرما، زمان خواب در ساعت مناسب. ولى نيازهاى روحى و احساسى کودک ممکن است مشخص نباشد. سلامت روانى کودک باعث مى شود تا بچه‏ها خوب تفکر نمايند، […]

آنچه هر کودک براى داشتن سلامت روان به آن نياز دارد

 

براى پدر و مادر شناخت نيازهاى جسمى فرزندشان آسان است. مثل تغذيه، لباس‏هاى گرم به هنگام سرما، زمان خواب در ساعت مناسب. ولى نيازهاى روحى و احساسى کودک ممکن است مشخص نباشد. سلامت روانى کودک باعث مى شود تا بچه‏ها خوب تفکر نمايند، پيشرفت اجتماعى داشته و مهارت‏هاى جديد را به خوبى بياموزند. علاوه بر اين، دوستان خوب و کلمات تشويق‏آميز از جانب بزرگسالان همه براى کمک به پيشبرد اعتماد به نفس و ايجاد عزت نفس مهم بوده و نگرش او را نسبت به زندگى بهبود مى بخشد.

 

خانواده و تربيت

جوانه ‏ها

به کودکان محبت بدون قيد و شرط نثار کنيد

عشق، امنيت و پذيرش بايد در قلب افراد خانواده باشد.کودکان نياز دارند تا مطمئن شوند که عشق شما بستگى به اعمال آنها ندارد. اشتباهات و شکست‏ها را بايد انتظار داشت و پذيرفت. اعتماد در خانه‏اى رشد مى کند که مملو از محبت و توجه بى قيد و شرط باشد.

 

اعتماد و عزت نفس کودکان راپرورش دهيد

آنها را تحسين کنيد

تشويق کودکان به برداشتن اولين قدم‏ها و يا ترغيب توانايى آنها براى يادگيرى يک بازى جديد به بچه‏ها کمک مى کند تا براى کشف و آموختن در باره محيط‏شان تمايل پيدا کنند. بگذاريد کودکان در محيطى امن، که صدمه‏اى به آنها وارد نشود، بازى کنند و چيزهايى کشف نمايند. گاهگاهى با لبخند زدن و صحبت کردن به آنها اطمينان ببخشيد. در فعاليت آنها شرکت داشته باشيد. توجه شما در به وجود آوردن اعتماد به نفس و عزت نفس آنها مؤثر مى باشد.

اهداف معقول تعيين نماييد

بچه‏هاى کوچک نياز به اهداف واقع‏بينانه دارند که آرزوهاى آنها را با توانايى هايشان مطابقت دهد. بچه‏هاى بزرگ‏تر با کمک شما مى توانند فعاليت‏هايى را انتخاب نمايند که توانايى هاى آنها را آزموده و اعتماد به نفس‏شان را زياد نمايد.

صادق باشيد

شکست‏هايتان را از کودکان پنهان نکنيد. براى آنها مهم است که بدانند همه ما اشتباه مى کنيم. اين مسئله بسيار اطمينان‏بخش است که بدانند بزرگ‏ترها بى نقص نيستند.

از اظهار نظرهاى کنايه‏آميز پرهيز کنيد

اگر بچه‏اى در يک بازى مى بازد يا از امتحانى رد مى شود، توجه کنيد که احساس او در باره اين موقعيت چيست. کودکان ممکن است مأيوس شده و نياز به گفتگويى تحرک‏بخش داشته باشند. بعدا وقتى آمادگى داشتند با آنها گفتگو کرده و به آنها اطمينان خاطر ببخشيد.

بچه‏ها را تشويق کنيد که نه تنها تمام تقلاى خود را به کار گيرند و کار را به بهترين وجه انجام دهند بلکه از پيشرفت کار نيز لذت ببرند. فعاليت‏هاى جديدى را که به کودکان کارهاى گروهى، اعتماد به نفس و مهارت‏هاى تازه را آموزش مى دهد امتحان کنيد.

براى بازى وقت بگذاريد

بچه‏ها را به بازى کردن تشويق کنيد

براى بچه‏ها بازى فقط سرگرمى است. زنگ تفريح براى رشد آنان به اندازه غذا و مراقبت مهم است. زنگ تفريح به کودکان کمک مى کند تا خلاق بوده، مهارت‏هاى حل مشکلات را بياموزند و کنترل شخصى را ياد بگيرند. بازى هاى سخت که شامل دويدن و فرياد زدن مى باشند نه فقط تفريح هستند، بلکه به بچه‏ها کمک مى کنند تا از نظر جسمى و روانى سالم باشند.

کودکان به همبازى نياز دارند

بعضى وقت‏ها براى بچه‏ها مهم است که زمانى را با همسن و سالان خود بگذرانند. از طريق بازى با ديگران کودکان توانايى ها و ضعف‏هاى خود را کشف مى کنند و ياد مى گيرند که با ديگران کنار بيايند. براى بچه‏ها برنامه مناسب از طريق همسايه‏ها، گروههاى اجتماعى محلى، مدارس، پارک محل خود در نظر بگيريد.

والدين مى توانند همبازى هاى خوبى باشند

در شادى او شريک شويد! نقاشى کردن و مانند آن با کودک فرصت خوبى را براى شما فراهم مى کند تا با او در محيطى آرام به گفتگو بنشينيد.

بازى براى شادى

برنده شدن به اندازه شرکت کردن و لذت بردن از فعاليت‏ها مهم نيست. يکى از مهم‏ترين سؤالاتى که از بچه‏ها مى پرسيد بايد اين باشد که: «لذت بردى؟» نه «برنده شدى؟»

در جامعه هدف‏گراى ما فقط موفقيت و برنده شدن مورد توجه قرار مى گيرد. اين طرز تلقى مى تواند براى کودکانى که با فعاليت‏هاى جديد مى آموزند و تجربه مى کنند مأيوس‏کننده باشد. براى بچه‏ها شرکت کردن و لذت بردن مهم مى باشد.

استفاده از تلويزيون

سعى کنيد از تلويزيون به عنوان پرستار کودک استفاده نکنيد. براى کودکان برنامه‏هاى خاصى را از تلويزيون انتخاب کنيد. بعضى برنامه‏ها علاوه بر سرگرم‏کنندگى آموزنده نيز مى باشند.

مدرسه بايد نشاط‏انگيز باشد

شروع مدرسه رويدادى بزرگ براى بچه‏ها است. «مدرسه‏بازى» مى تواند روشى مثبت براى دادن برداشتى کلى از زندگى در مدرسه به آنها باشد. سعى کنيد آنها را در يک مهد کودک يا محيطى نظير آن ثبت نام کنيد تا فرصت با کودکان ديگر بودن و دوست پيدا کردن را برايشان فراهم آوريد. کودکان مى توانند اصول اوليه آموزشى، تصميم گرفتن و با مشکلات کنار آمدن را بياموزند.

راهنمايى مناسب و انضباط آموزنده فراهم نماييد

کودکان براى کشف و پيشبرد مهارت‏هاى جديد و عدم وابستگى نياز به فرصت دارند در ضمن بايد بياموزند که رفتارهاى خاصى غير قابل پذيرش بوده و آنها بايد مسئول نتايج اعمال خود باشند.

کودکان به عنوان عضوى از خانواده بايد از قوانين واحد خانواده پيروى کنند. به آنها راهنمايى ها و انضباطى عرضه کنيد که مناسب و دايمى باشند. بچه‏ها اين مهارت‏هاى اجتماعى را با خود به مدرسه و در نهايت به محيط کار مى برند.

پيشنهادهايى براى راهنمايى و ايجاد انضباط

ـ محکم باشيد؛ اما مهربان و واقع‏بين در انتظارات خود. بالندگى کودکان بستگى به محبت و تشويق شما دارد.

ـ مثال خوبى باشيد؛ نمى توانيد از فرزند خود انتظار خويشتن‏دارى و خوددارى داشته باشيد در حالى که خود اين گونه رفتار نمى کنيد.

ـ از رفتار کودک انتقاد کنيد نه خودِ او؛ به جاى اينکه بگوييد «تو دختر يا پسر بدى هستى» بهتر است بگوييد «کارى که انجام دادى بد بود».

ـ از غر زدن، تهديد کردن و رشوه دادن خوددارى کنيد؛ بچه‏ها ياد مى گيرند که نق‏زدن‏ها را نديده بگيرند. تهديد کردن و رشوه دادن نيز مؤثر نيست.

به بچه‏ها دلايل اينکه چرا آنها را به انضباط عادت مى دهيد و نتايج نهايى اعمال آنها چه خواهد بود را شرح دهيد.

ـ در باره احساسات خود با آنها صحبت کنيد؛ همه ما گاهگاهى عصبانى مى شويم. اگر شما «از کوره در رفتيد»، در باره آنچه اتفاق افتاده بود با او صحبت کنيد و دليل عصبانيت خود را با او در ميان بگذاريد. اگر کار شما اشتباه بود، از او معذرت بخواهيد.

به خاطر داشته باشيد هدف، کنترل کودک نيست، بلکه کمک به او براى يادگيرى خويشتن‏دارى مى باشد.

خانه‏اى امن و مطمئن آماده کنيد

گاهى ترسيدن براى کودک مفيد مى باشد. هر کسى در زمانى از زندگى خود از چيزى مى ترسد. ترس و اضطراب نتيجه تجاربى است که آنها را درک نمى کنيم. اگر فرزندان شما ترس‏هايى دارند که از بين نمى روند و رفتار آنها را تحت تأثير قرار مى دهد، اولين اقدام شما بايد اين باشد که

ببينيد چه چيز آنها را مى ترساند. محبت بورزيد، صبور باشيد و به آنها اطمينان خاطر ببخشيد، نه اينکه انتقاد کنيد. به ياد داشته باشيد که ترس ممکن است براى بچه‏ها واقعى باشد.

علايم ترس

ادا و اصول‏هاى عصبى، خجالت، کناره‏گيرى و رفتار پرخاشگرانه ممکن است علايم ترس‏هاى بچه‏ها باشد. تغيير در خوردن و خوابيدن طبيعى ممکن است نشان‏دهنده ترسى بيمارگونه باشد.

کودکانى که خود را به بيمارى مى زنند و يا هميشه اضطراب دارند، ممکن است مشکلاتى داشته و نياز به توجه دارند.

ترس از مدرسه مى تواند بعد از يک رويداد تنش‏زا نظير رفتن به منزل جديد، تغيير مدرسه و يا بعد از حادثه‏اى در مدرسه اتفاق افتد.

بچه‏ها معمولاً بعد از مدتى در خانه ماندن به علت تعطيلات و يا بيمارى دوست ندارند به مدرسه برگردند.

چه موقعى نياز به کمک هست

پدر و مادر و افراد خانواده معمولاً اولين کسانى هستند که متوجه مى شوند کودک مشکلاتى از نظر احساسى و رفتار دارد. مشاهدات شما به اضافه مشاهدات معلمان و ساير مراقبان باعث مى شود تا شما در جستجوى کمک براى فرزندتان باشيد. اگر نسبت به مشکلى مظنون هستيد و يا سؤالى داريد با متخصص کودکان مشورت کرده و يا با متخصص سلامت روان تماس بگيريد.

علايم هشداردهنده اختلالات روحى يا احساسى کودک

علايم زير ممکن است نشان‏دهنده نياز به ارزيابى و کمک تخصصى باشد:

* کوتاهى در انجام تکاليف مدرسه؛

* نمره‏هاى کم على رغم کوشش زياد؛

* اضطراب و نگرانى دايمى؛

* امتناع مکرر از رفتن به مدرسه يا شرکت در فعاليت بچه‏ها؛

* بيش‏فعالى يا بيقرارى؛

* کابوس‏هاى دايمى شبانه؛

* پرخاشگرى و ناآرامى دايمى؛

* کج‏خُلقى هميشگى؛

* افسردگى، غم، زودرنجى.

سلامت روحى و جسمى فرزند شما هر دو مهم هستند

نيازهاى اوليه براى سلامت جسمى کودک:

ـ غذاهاى مغذى؛

ـ خواب و سرپناه کافى؛

ـ ورزش؛

ـ مصونيت‏ها؛

ـ محيط زندگى سالم؛

نيازهاى اوليه سلامت روحى کودک:

ـ خانواده بامحبت و حامى؛

ـ فرصت براى صحبت کردن با خانواده؛

ـ فرصت براى بازى با کودکان ديگر؛

ـ امنيت و آرامش؛

ـ راهنمايى و انضباط مناسب.