201 - قرآن محور آموزش کودکان

نویسنده : زهرا رستگار

قرآن محور آموزش کودکان   از پیامبر گرامی اسلام(ص) نقل است که فرمود: « خیارکم من تعلم القرآن و علمه» بهترین شما کسی است که قرآن را بیاموزد و آن را آموزش دهد . در شرح حال بزرگان ادب و فقه غالباً دیده می شود که آنها در هنگام کودکی به تعلم قرآن اشتغال داشته […]

قرآن محور آموزش کودکان

 
از پیامبر گرامی اسلام(ص) نقل است که فرمود: « خیارکم من تعلم القرآن و علمه» بهترین شما کسی است که قرآن را بیاموزد و آن را آموزش دهد .
در شرح حال بزرگان ادب و فقه غالباً دیده می شود که آنها در هنگام کودکی به تعلم قرآن اشتغال داشته اند.خواجه عبدالله انصاری در شرح حال خود گفته است « در هنگام کودکی به مقرمی شدمی و قرآن خواندمی و چون باز آمدی به درس شدمی» .
و سعدی در گلستان ، عبارتی بر این امر دارد ، آن جا که می گوید: یاد دارم در ایام طفولیت مستبد بوده و شب خیز و مولع زهد و پرهیز ، شبی در خدمت پدر نشسته بودم و همه شب دیده بر هم نبسته و مصحف عزیز ( قرآن ) بر کنار گرفته.
اگر نظری به مواد آموزشی در مکاتب بیندازیم ، معلوم می شود سرچشمه غایتی که این مواد را تعیین کرد، دین می باشد، چرا که در سر چشمه مواد آموزشی ، قرآن قرار داشت که کودکان آن را از طریق خواندن و نوشتن حفظ می کردند . به محض اینکه کودک واجد شرایط و ادراک می گشت ، او را به مکتب می فرستادند که به لحاظ میزان سن در حدود 5 و 7 سالگی ، مرسوم بود.
معصومان(ع) خواندن قرآن را به کودکان می آموختند ( نقل شده است « عبدالرحمان بن سلمی» به فرزند امام حسین (ع) سوره حمد را آموخت . هنگامی که فرزند امام (ع) سوره حمد را بر امام خواند امام به عبدالرحمان هزار دینار و هزار حلّه عطا کرد و دهانش را پر از دُر کرد.) این سیره به روشنی دلالت دارد که امام (ع) به آموزش قرآن به فرزندانش اهتمام داشته است . از نامه امیر المؤمنین (ع)به امام حسین (ع) نیز بر می آید که ایشان نیز قرآن را به امام حسین(ع) در کودکی آموخته است.
در آن نامه می خوانیم :« آموزش تو را با کتاب خدا تفسیر آن و با آموزش شرایع اسلام و احکام و حلال و حرام آن آغاز کردم» همچنین در روایتی از پیامبر آمده است : کسی که به فرزندش قرآن بیاموزد ، گویی ده هزار حج انجام داده است.
معصومان تنها به آموزش قرآن به کودکان اکتفا نمی کردند ، بلکه علاوه بر آن ، کودکان را به قرائت آن وا دار می کردند تا با قرآن انس بگیرند و به آن عادت کنند . با اینکه معصومان به عادت دادن کودکان به قرأت و قرآن اهتمام داشتند اما در این کار سختگیری نمی کردند و به کودکان اجازه می دانند برخی آداب قرآن را رعایت نکنند.
به عنوان مثال برای کودکانی که می خواستند قرآن بخوانند ، وضو گرفتن را به عنوان شرط اجباری مطرح نمی کردند. اکنون این پرسش مطرح می شود که آیا در این تأکید ها ملاحظات تربیتی ویژه ای لحاظ شده است؟ پاسخ این است که نخست :آنکه یادگیری قرآن نیازمند تکرار است و با یک بار خواندن ، آموختن صورت نمی گیرد.دوم: آنکه قرآن با کتاب هایی که بشر نوشته تفاوت دارد؛ شاید بتوان تمام مطالب کتاب های عادی را با یک بار خواندن درک کرد و فهمید ، اما قرآن کتابی است که« ظاهری و باطنی ؛ ظاهرش حکم ودستور و باطنش علم و معرفت است ، ظاهرش نیکو و زیبا و باطنش پر عمق و ژرف است عجایبش شمردنی و غرایبش کهنه شدنی نیست، چراغ های هدایت و علایم و نشانه های حکمت در آن است.»
بنابراین فهم قرآن نیازمند تلاوت قرآن و تکرار آن است ؛ از این رو در روایات بسیاری مسلمانان به تلاوت قرآن توصیه شده اند پیامبر اکرم(ص) به کثیر می فرماید: فرزندم از قرائت قرآن غفلت مکن که قرآن قلب را زنده می کند و از زشتی ها و نا پسندیها باز می دارد.
سوم: آن که تأثیر قرآن در شکل گیری شخصیت انسان نیازمند تلاوت مکرر است ؛ زیرا شکل گیری شخصیت در انسان فرایندی تدریجی است . با توجه به سه مطلب بالا تلاوت مکرر قرآن برای نیل به هدف آموزش قرآن ضروری است.
حفظ و فرا گیری اشعاری که به طرز زیبا و لطیفی مضامین دینی و قرآنی را در بر می گیرند و گوش دادن به آیات قرآنی با صوت و آهنگ زیبایی خوانده شده باشد و نیز حفظ سوره های کوتاه قرآن کریم با توجه به قدرت حافظه در دوره دبستانی در پرورش روحیه دینی کودکان مؤثرند.
اصولاً اگر فضای خانه آمیخته با ارزشهای معنوی کودکان باشد به صورت مستقیم و به صورت مشاهده ای از این جّو معنوی متأثر می شوند و علایق دینی در آنها به طور طبیعی پرورش می یابد.