212 - معضل اعتیاد به اینترنت در میان جوانان:

نویسنده : زهرا رستگار

معضل اعتیاد به اینترنت در میان جوانان:     اعتیاد چیست؟ آیا امکان دارد کسی به استفاده از اینترنت معتاد شود؟ آیا غذا خوردن به علت تکرار روزانه اعتیاد است؟ آیا لزوما تکرار و اعتیاد بد است؟ این ها سوالاتی است که می توانید از خود بپرسید. معمولا اعتیاد در کشور ما به مصرف مواد […]

معضل اعتیاد به اینترنت در میان جوانان:

 

  اعتیاد چیست؟ آیا امکان دارد کسی به استفاده از اینترنت معتاد شود؟ آیا غذا خوردن به علت تکرار روزانه اعتیاد است؟ آیا لزوما تکرار و اعتیاد بد است؟ این ها سوالاتی است که می توانید از خود بپرسید. معمولا اعتیاد در کشور ما به مصرف مواد مخدر گفته می شود، اما واقعا تعریف اعتیاد چیست؟

  اعتیاد رفتاری انسانی و با اختیار شخصی است که فرد علی رغم میل باطنی، احساس نوعی وابستگی به آن می کند و تکرار انجام آن باعث کاهش کیفیت و کمیت در جنبه های مختلف زندگی آدمی می گردد و دامنه نتایج آن به کم خوابی، به خطر افتادن موقعیت شغلی و دگرگونی در روابط خانوادگی و اجتماعی منجر خواهد شد.

  اعتیاد به اینترنت می تواند هم از نوع  on line باشد و هم از نوع off line. منظور از اعتیاد on line، اعتیاد به استفاده از کامپیوتر هنگام اتصال به اینترنت است مانند؛ اعتیاد به مسائل عاطفی، دوستی و جنسی در اتاق های چت و یا اعتیاد در روابط تجاری. در این راستا حتی کنجکاوی اطلاعاتی نظیر جستجو در  web نیز نوعی اعتیاد است. اما اعتیاد off line یعنی استفاده از کامپیوتر در زمانی که با اینترنت ارتباطی ندارد، مانند: اعتیاد به بازی های کامپیوتری که در میان بچه ها شایع است و یا اعتیاد به کدنویسی در میان برنامه نویسان کامپیوتری و…

  در استفاده از اینترنت (مخصوصا نسل جوان) آنچه مورد توجه است استفاده افراد بسیاری از سرویس چت می باشد، بطوری که با نگاهی گذرا به اتاق های چت در نرم افزار yahoo messenger چیزی که جلب توجه می کند، تعداد اتاق های متعدد مربوط به ایرانیان می باشد. این قضیه تا حدی جدی است که به نظر می رسد در صورت قطع سرویس چت در yahoo ، فروش اشتراک اینترنت در کشور بطور چشمگیری کاهش خواهد یافت.

  چت کردن یک عمل ارتباطی در حوزه انسان هاست که مانند سایر ارتباط های مرسوم بین بشر می تواند از دو جنبه روانشناسی (تک تک افراد شرکت کننده) و از جنبه جامعه شناسی (جامعه مجازی ایجاد شده) مورد بررسی قرار گیرد. البته لازم به ذکر است که محیط اینترنت و چت به لحاظ مجازی بودن آن دارای تفاوت های اساسی با سایر محیط های ارتباطی است. هر نوع فناوری و تکنولوژی با ورود خود اثرات مثبت و منفی بسیاری را به همراه خواهد داشت که اگر در گرایش به هر کدام آن ها دچار افراط شویم، در نتیجه درگیر تقلیل گرایی خواهیم شد.

  از جمله اثرات مطلوب چت عبارت است از؛ شناخت بهتر افراد از طریق برداشتن موانع و هنجارهای اجتماعی، یافتن دوستان جدید، حدف فاصله زمان و مکان، غلبه بر خجالت در ارتباط با جنس مخالف، غلبه بر استرس، داشتن آزادی بیان، دسترسی به انواع شبکه های ارتباطی و کسب اطلاعات دلخواه، داشتن سرعت بالا در انتقال پیام ها و… در کنار ویژگی های مثبت چت می توان اثرات منفی آن را در دو بخش کلی تقسیم بندی کرد؛ 1. محتوای نامناسب: طبیعت باز و آزاد اینترنت و عدم نظارت مستقیم بر آن توسط والدین و ارگان های دولتی سبب شده است که محیط هایی با موضوعات نامناسب به ویژه برای کودکان و نوجوانان ایجاد شود. 2. اعتیاد به چت و اینترنت: در این راستا همین کافی است که بدانیم، اهمیت اعتیاد به اینترنت تا حدی است که عده ایی از روانشناسان آن را مانند اعتیاد به مواد مخدر می دانند.

  تجربه ثابت کرده است رهایی از مشکلات زندگی با پناه بردن به اینترنت حل نشده و به آن باید به عنوان چاره موقتی برخورد کرد. هنگامی که یک معتاد به اینترنت در انتهای شب سرانجام دست از کامپیوتر می کشد و آن را خاموش می کند مشکلات واقعی به سراغ او می آیند. در این زمان رویارویی با دشواری ها بسیار سخت تر و آثار افسردگی عمیق تر به نظر می رسند. با سیاه شدن مانیتور، احساس تنهایی در فرد دوچندان خواهد شد. در این هنگام شخص معتاد به اینترنت مانند معتادان به الکل برای رهایی از مشکلات، مجدداً به سمت اینترنت و اتاق های چت کشیده خواهد شد. از نشانه‌های دیگر اعتیاد فراموش کردن قرارهای ملاقات، عدم توجه به وضع ظاهری و بهداشت شخصی و بروز حالت های عصبی در گفتگوهای دوستانه می تواند باشد. رویاها و خیالپردازی‌های شخص معتاد به نوعی با اینترنت رابطه دارند.  مچ دست اغلب آن ها درد می کند، دروغ می گویند، اعتیاد خود را انکار می کنند، غذا خوردن به موقع را فراموش کرده و معمولاً در مقابل کامپیوتر به خوردن می پردازند.

  تقریبا 5 تا 10 درصد استفاده کنندگان از اینترنت دچار مشکل اعتیاد هستند و جای تعجب نیست که این نسبت در میان مصرف کنندگان مشروبات الکلی و قماربازان نیز دیده می شود. 2 تا 3 درصد از میان 10 درصد معتادان به اینترنت، آن را به صورت غیرطبیعی و بیش از حد معمول استفاده می کنند. آن ها ساعت های طولانی از اوقات خود را به بازدید از سایت های گوناگون و گفتگوهای بیهوده در چت روم می گذرانند.

  نتایج مطالعات اخیر دکتر دیویس پژوهشگر دانشگاه یورک، روی گروهی از دانشجویان نشان می دهد؛ علت اعتیاد به اینترنت در بسیاری از آن ها دستیابی به راهی برای سرکوب اضطراب ها و تنش های زندگی بوده است. به گفته دکتر دیویس احتمال اعتیاد به اینترنت در میان افراد منزوی و گوشه گیر و کسانی که در ارتباطات اجتماعی و بین فردی خود مشکل دارند، بیش از دیگران است. دیویس در انتهای بررسی های خود نتیجه گیری می کند؛ اگرچه استفاده از اینترنت در دریافت اطلاعات جدید بسیار سودمند است اما از آن نباید برای فرار از مشکلات زندگی استفاده کرد.

   اعتیاد به اینترنت (به ویژه چت) پدیده بسیار جدیدی است و هنوز بسیاری با آن کاملاً آشنا نیستند. عده‌ای معتقدند نمی توان استفاده مستمر از اینترنت را با اعتیاد به مواد مخدر، الکل و یا حتی سیگار مقایسه کرد. روانشناسان و پزشکان کلینیک‌های درمانی کمتر از ده سال است که به مشکل اعتیاد به اینترنت توجه نشان داده‌اند و بسیاری از متخصصان هنوز در گروه بندی آن با سایر موارد اعتیاد اختلاف نظر دارند. برداشت عمومی جامعه از اعتیاد به اینترنت بر آن است که مردم با میل خود به سراغ اینترنت می روند در حالیکه اعتیاد به موارد دیگر چندان ارادی و با تصمیم قبلی نیست.

   نتایج تحقیقات دانشگاه پیتسبورگ بر روی 500 استفاده کننده اینترنت نشان داده است؛ کسانی که به اتاق های گفتگو و بازدید از سایت های مختلف، ایمیل و خرید از شبکه وابسته هستند علایم بالینی شبیه معتادان به الکل‌ و یا مواد مخدر از خود نشان داده‌اند و بسیاری از آن ها اگر چه از بیخوابی رنج می برند، اما توانایی دوری از کامپیوتر را ندارند. آن ها همیشه خسته به نظر می رسند و روابط آن ها با اطرافیان و جامعه به حداقل رسیده. به عقیده برخی از روانپزشکان آثار اعتیاد به اینترنت در افرادی که در اثر رویارویی با مسائلی مانند طلاق، بیکاری، عدم توجه والدین و مشکلات مالی و حقوقی ضربه روحی خورده‌اند بیشتر به چشم می خورد.  مهمترین ویژگی معتادان به اینترنت مانند دیگر موارد اعتیاد، عدم قبول واقعیت و وابستگی روحی به اینترنت است. آن ها همواره تلاش می کنند تا اتلاف ساعت های متمادی از عمر خود در مقابل کامپیوتر را کاملاً عادی جلوه داده و آن را توجیه کنند. اینترنت در واقع مانند الکل و قمار راه گریز از دنیای واقعی است. بیشترین اوقات معتادان در اتاق های گفتگو و بازی های کامپیوتری می گذرد. سایت های خبری، خرید و ایمیل از دیگر مواردی هستند که بیشتر معتادان در آن ها به وقت گذرانی مشغول هستند.

   برای تشخیص معتادان اینترنت باید رفتار آن ها به دقت مورد ارزیابی قرار گیرد. معمولاً معتادان به اینترنت کنترل زمان را از دست داده و کاملاً ارتباط خود را با دنیای خارج قطع می کنند. پسران جوان و زنان میانسال بیشترین معتادان اینترنت را تشکیل می دهند. بسیاری از جوانان تا دیر وقت از اینترنت استفاده می کنند و اگر به تحصیل اشتغال داشته باشند اغلب تکالیف درسی آن ها ناتمام باقی می ماند.

  مرگ یک جوان چینی در چند سال پیش، پس از سه روز استفاده بی وقفه از کامپیوتر و یا ماجرای پدری که فرزند نوزاد خود را در وان حمام گذاشت و تصمیم گرفت تا پر شدن وان به سراغ ایمیل هایش برود از نمونه‌های روشن اعتیاد به اینترنت است و چنین نمونه‌هایی روانشناسان و بسیاری از مردم جهان را متوجه شیوع نابهنجاری و بیماری جدیدی کرده است که باید به دقت مورد بررسی قرار گیرد.

  درمان و کمک به معتادان اینترنت در حال حاضر در مراحل ابتدایی قرار دارد و تحقیقات کامل روش های معالجه روان درمانی چندانی در دست نیست. تعدادی کتابچه و جزوه خود درمانی توسط انستیتوهای بهداشتی به چاپ رسیده که نمی توانند به رفع اعتیاد کمک کنند. جای تعجب نیست اگر گفته شود تعداد بیشماری از گروه های پشتیبان کمک به معتادین خدمات خود را در اینترنت قرار داده‌اند. همانند روش های موجودی که در ترک اعتیاد سیگار، مواد مخدر، مشروبات الکلی و قمار به کار می رود متخصصان به قطع ناگهانی از اینترنت اعتقاد ندارند اگر چه تجویز اینگونه درمان در برخی قابل اجرا است ولی اکثر معتادان به دلایل گوناگون مانند انجام و اتمام پروژه‌های درسی دانش‌آموزان و دانشجویان و کارمندان قادر به ترک ناگهانی اینترنت نیستند.

  قدم اول برای کسانی که تصمیم دارند بدون کمک روانپزشکان و روان درمانگران، خود راساً به کم کردن ساعات استفاده از اینترنت اقدام کنند شناخت عمق وابستگی به اینترنت است. در این مرحله انکار اعتیاد نقش عمده‌ای در ترک آن بازی خواهد کرد. پس از آن باید به قول و قرارهای شخصی پرداخت و مدت و زمان استفاده روزانه از اینترنت را بطور جدی محدود کرد. قدم بعدی یافتن جایگزین مناسب جهت اینترنت است. بازگشت به گذشته و مقایسه آن با حال نشان خواهد داد که کدام فعالیت خانوادگی و اجتماعی و شخصی مانند گذراندن وقت با همسر و فرزندان، دوستان، ورزش، مطالعه و خواب جای خود را با اینترنت تعویض کرده‌اند.

  مقابله با مشکلاتی مانند خاطرات بد گذشته، جدایی، مسائل مالی،‌ تنهایی، بیکاری و استرس های ناشی از کار با روی آوردن به اینترنت و چت روم از بین نخواهند رفت. شناخت نقاط ضعف و قدرت هر شخص جهت ترک اعتیاد کاملاً به آمادگی روحی وابسته است و مراجعه به پزشک و در میان نهادن مشکلات شخصی و خانوادگی با وی کاملاً ضروری به نظر می رسد و نباید از آن غفلت کرد.

  در نهایت؛ باید افزود که اگر جوامع در ورود هر نوع تکنولوژی و فناوری دچار تاخر فرهنگی شوند مسلما تبعات آن نیز گیریبانگیرشان خواهد شد نظیر اعتیاد به ایتنرنت. هر کالای تکنولوژیکی مانند تلفن همراه، انواع ماهواره ها، کامپیوتر و… هم دارای بعد مادی می باشد و هم بعد معنوی. اگر بعد مادی (خود کالا و جنبه فیزیکی آن)  وارد جامعه شود و جنبه غیر مادی (طرز استفاده صحیح آن) مطرح نشود، مسلما جامعه دچار بحران های فرهنگی خواهد شد. پس باید همزمان با ورود کالای تکنولوژیکی، فرهنگ درست استفاده از آن را نیز در میان استفاده کنندگان آن کالا گسترش داد تا جامعه دچار بحران هایی نظیر اعتیاد به اینترنت و… نشود