216 - روش هاي موثر در تربیت دینی فرزندان

نویسنده : زهرا رستگار

روش هاي موثر در تربیت دینی فرزندان والدین قبل از اینکه به فرزند پروری و تربیت دینی فرزندانشان مخصوصا آموزش نماز به کودکان بپردازند . خوبست که با چند روش کاربردي که مي توانند با به کارگيري آنها اثر مثبتی در وجود فرزند خود به جا بگذارند و در زیر توضيح داده شده است را مطالعه […]

روش هاي موثر در تربیت دینی فرزندان

والدین قبل از اینکه به فرزند پروری و تربیت دینی فرزندانشان مخصوصا آموزش نماز به کودکان بپردازند . خوبست که با چند روش کاربردي که مي توانند با به کارگيري آنها اثر مثبتی در وجود فرزند خود به جا بگذارند و در زیر توضيح داده شده است را مطالعه کنند.

1. روش الگويي
اگر در محيط خانواده فرهنگ نماز گسترش و ژرفا يابد، اگر ترنم نماز فضاي خانه را معطر کند اگر فرزندان پدر و مادر را به قصد نماز بيابند بي هيچ ترديد آنان نيز الگوي خويش را از خانواده خواهند گرفت و انس و الفت با نماز خواهند يافت که ره آور آن پرهيز از فحشا و منکر و گريز از آلودگي و همسايگي با پاکي و تهذيب صفا و صداقت خواهد بود.
اگر اعضاي خانواده همه با يکديگر به اقامه نماز بپردازند و همه به وحدت دروني دست يابند در بيرون نيز با يکديگر همگوني و هماهنگي خواهند داشت و موجبات آرامش رواني را براي آنان در پي خواهد داشت زيرا نه در جامعه با يکديگر تضادي دارند و نه والدين با فرزندان خويش اختلاف اساسي و جدي خواهند داشت. تجارب تربيتي و مهمتر از آن دلالت هاي ديني حاکي از آن است که “فعل پدر و مادر” تاثيري فراوان در تقويت روحيه و انجام فرائض ديني از جمله نماز در فرزند به جا مي گذارد. زيرا اصولاخداوند انسان را طوري آفريده که از اسوه ها و يا نمونه هاي عيني اثر مي پذيرد.
قول والدين مکمل فعل است اما هيچ کدام جاي ديگر را نمي گيرد. منتهي هريک در موقعيت مناسب بايد به کار گرفته شود، زيرا قول گسسته از فعل، تاثيرگذار نيست.

2. فضاسازي معنوي
فرزندي که در خانواده اي لبريز از ذکر و يا در محبت خدا به دنيا مي آيد هيچ گاه نيازي ندارد که آموزش ويژه براي نماز ببيند. زيرا از همان آغاز تولد در گوشش اذان و اقامه مي گويند و او را به “صلوه” و “فلاح” و “خيرالعمل” دعوت مي کنند. در خانه اي که مشحون از ذکر خداست فرزند نيز با اين ذکر پرورش مي يابد و دلي که با ذکر حق تعالي ، جلايابد هرگز از منبع قدرت لايزال الهي نمي گريزد و “انس” با خدا را در “ذکر” با خدا مي يابد.
در خانه اي که با والدين به مناجات شبانه بر مي خيزند و اهل خانه همگي معتقد و مقيد به آداب ديني هستند چگونه ممکن است فرزندشان گريزان و روي گردان از خدا باشد؟
جابر بن عبدالله انصاري از رسول خدا سوال کرد: يا رسول الله! دانستيم که چگونه خود را از آتش جهنم نگه داريم؟ با انجام واجبات و پرهيز از محرمات! اما ندانستيم که فرزندان و خانواده خود را چگونه از آتش جهنم حفظ کنيم؟ آن حضرت در پاسخ فرمودند:
1-اعملو الخير: خود عامل عمل خير باشيد.
2-واذکرواهم بالله: ياد خدا را در دل هايشان زنده کنيد.
3- و امروا هم بالمعروف: (اين گونه نباشيد که آنها را رها کنيد، بلکه با رفق و مدارا و ملايمت) آنها را به معروف هدايت و راهنمايي کنيد.
4-و انهيهم عن المنکر: (آنها را در ميان امواج متلاطم دنيا رها نکنيد بلکه) از آنچه او به فساد و تباهي مي کشد منع و بازداريد.
وقتي فرزند براساس محبت خود به نماز ايستاد، آن وقت است که نمازش معنا پيدا مي کند چون که نماز بدون محبت، اگر در طريق وصول به معنا نباشد، سودبخش نيست.
وقتي فرزند توجه لازم را داشت، آرام، آرام به اين کار انس مي گيرد. لطف خدا را در نماز در مي يابد و پرده غفلت براي او کنار مي رود.

امام سجاد(ع) مي فرمايد: وظيفه پدر و مادر اين است که فرزندان را دلالت به خدا کنند (توجه به خدا) که اعم از نماز خواندن است . اينکه از همان سه سالگي امر به سجده کردن فرزند نمايد و سپس کلمه “لاالله الاالله” را به او بياموزد و باملايمت و آرامي او را در سن هفت سالگي آموزش نماز دهند تا او در 9 سالگي بتواند با وضو نماز بخواند.

3. پاسخ به کنجکاوي هاي کودک به عنوان يک فرصت

کنجکاوي کودک يک ويژگي طبيعي اوست که پاسخ آن ضمن ايجاد آرامش روحي و رواني کودک، فرصت مناسب در اختيار والدين قرار مي دهد تا بتوانند رفتارهاي مناسب و مطلوب در او به وجود آورند براين اساس وقتي که فرزندان از مادر در مورد مسائل اعتقادي و نماز مي پرسند فرصت مناسب براي ما به وجود آورده اند تا بتوانيم با پاسخ هاي مناسب و يا طرح سوالات موثر در او اثر تربيتي بگذاريم.
به عنوان مثال وقتي که فرزندي از پدر يا مادر خود سوال مي کند:
– اين ميوه چقدر شيرين و خوشمزه است، از کجا آمده و يا درست شده است؟
– اين ماهي چگونه در آب زندگي مي کند و نمي ميرد؟
– اين آ سمان و ستاره هاي زيبا را چه کسي آفريده است؟
و هزاران سوال ديگر، به همين شکل که همه ناشي از حس کنجکاوي کودک است. از طريق همين سوال ها با همان زبان کودکانه که مناسب دريافت اوست مي توان او را به سازنده و خالق رهنمون کرد. به او در مقابل همه اين داده ها و نعمت ها آموخت که چگونه بايد تشکر و قدرداني کرد و به نماز به عنوان يکي از شيوه هاي تشکر کردن اشاره نمود.
4. حضور در مجامع و محافل نماز
مشاهدات انسان يکي از عوامل موثر در تربيت انسان است. قرآن در آيات متعدد انسان ها را به “ديدن” و “فکر کردن” دعوت مي کند. بين “ديدن” و “باور کردن” رابطه مستقيم وجود دارد. بايد کاري کنيم که فرزند ما با صحنه هاي گوناگون اقامه نماز و آماده شدن براي اقامه نماز مواجه شود. شرکت در نمازهاي جماعت مسجد محله، شرکت در نماز جمعه و موارد مشابه به آن مي تواند در تقويت روحيه نمازگزاردن فرزندان ما موثر باشد.
5. ايجاد ارتباط بين زيبايي و نماز
انسان يک موجود زيبا دوست است و به دنبال زيبايي ها مي رود و اين ويژگي را خداوند در وجود آدمي قرار داده است بخصوص کودک و نوجوان که بيش از بزرگسالان زيبايي ها را مي بيند و دوست دارد. با ترتيب دادن يک سجاده زيبا و چادر نمازي قشنگ براي دختران، جانماز و لباس زيبا براي پسران مي توان رغبت آنها به نماز خواندن و حضور در جمع نمازگزاران را فزوني بخشد. هرقدر والدين بتوانند زيبايي ها را با نماز خواندن پيوند بزنند، به همان اندازه موفق تر خواهند بود. باتوجه به نکات و راهکارهاي فوق در مي يابيم که هر اندازه برنامه هاي مربيان با نيازها و علايق و رغبت هاي افراد (متربي) تناسب و هماهنگي داشته باشد، رفتار و نگرش مثبت به آن برنامه ها در افراد افزايش مي يابد و هر اندازه اين اعمال و روش ها با رغبت و علاقه متربي فاصله داشته باشد و يا در تعارض باشد، نه تنها جاذبه ايجاد نکرده بلکه باعث بي علاقگي، بي رغبتي و گاه تنفر و بيزاري در آنان مي شود. در هر حال هنر مربياني که مي خواهند نياز دروني افراد را به پرستش خدا شکوفا و هدايت کنند اين است که زيباترين شکل و شيواترين آموزش ها بايد با رغبت هاي فراگيران همخواني داشته باشد تا آموزش ها “نهادينه” گردد.