نحوه بیان کردن مسایل جنسی برای نوجوانان در محدوده تکلیف ::.
غریزه جنسی یكی از غرایز نیرومند، حساس و زندگی ساز انسان است و در حیات روانی و جسمانی او تاثیرات به‌سزایی دارد. برخی از رفتارها و برخی بیماریهای جسمانی و روانی نیز از این غریزه مایه می گیرد. از همین رو، اگر عاقلانه و به طور صحیح پرورش یابد زندگی قرین خوشی و آسایش می گردد و اگر در طریق افراط و تفریط واقع شود، ممكن است صدها ضایعه جسمانی و روانی به دنبال بیاورد «مرحله نوجوانی و جوانی مهمترین و حساس ترین دوره زندگی انسان است كه با بلوغ و دوره شكوفایی همراه است و نوجوان و جوان با بحرانهای زیادی روبرو است.» لذا امر تربیت، هدایت و تعدیل غریزه جنسی نوجوانان و جوانان امری بس خطیر و حساسی است، كه ظرافت های خاصی را می طلبد و باید با علم و درایت كافی صورت پذیرد.
دوره نوجوانی:
این مرحله كه با بیداری غریزه جنسی و بلوغ همراه است، از حدود 11 تا 12 سالگی آغاز می شود. اساس بلوغ، فعال شدن غده های جنسی است كه در اثر این فعالیت، دگرگونی ویژه ای در نوجوان پدید می آید، و با یك سری علائم و تظاهرات جسمانی و روانی توام است. نوجوان به علت این انقلاب عظیم جسمی گاهی دچار تنش غریزه شده و تجلیات و تمایلات جنسی در وجودش اوج می گیرد. این حساسیت شدید از حدود 15 سالگی آغاز و تا 19 سالگی ادامه می یابد.
نوجوانان غالباً با والدین و مربیان در رابطه با مسایل جنسی ارتباط مناسبی ندارند و نمی توانند سوالات خویش را با آنان بی پرده میان بگذارند، در نتیجه یا مشكلات خود را در دل نگه می دارند یا از دوستان و معاشران خود سوال می كنند. باید بدانیم كه رفتار جنسی و احساس نیاز و تمایلات جنسی، فقط منحصر به بیداری این غریزه نیست، بلكه رفتار جنسی در انسان ها تحت تاثیر دو عامل هورمون ها و تجربه و یادگیری است.(1)
آغاز بیان مسائل جنسی:
هنگامی كه احساس كردید، غریزه جنسی نوجوان تا حدی بیدار گشته و در معرض انقلاب و دگرگونی است، می توانید به مناسبت هایی رشته سخن را در دست گرفته و به زبان ساده و اما در عین حال سربسته، به بیان مسائل جنسی، بپردازید. به عنوان مثال به او بگویید: می دانم كه اكنون به جایی رسیده ای كه شاید افكار گوناگونی در مغزت ایجاد می شود، گاهی حالت تحریك به تو دست می دهد و میل داری شخص دیگری را لمس نمایی و... اینها هیچ مانعی ندارد و مقدمه ای برای كامل شدن توست، اما شرایط زندگی و تحصیلات تو اكنون اجازه ازدواج نمی دهد، مواظب باش به دام فساد نیفتی.(2)
به منظور اجتناب از برخورد غیر منتظره، علامت های بلوغ و احتلام های شبانه و وجوب غسل را بر او تشریح كنید و به او بگویید كه این گونه رؤیاها و احتلام ها طبیعی است، و هیچ وقت نباید احساس گناه كند. اولیاء و مربیان باید عواقب و خطرات انحرافات جنسی را برای نوجوانان خود توضیح دهند. باید بدانیم كه بسیاری از نوجوانان در اثر معاشرت با دوستان ناباب و آلوده، استمنا را تجربه كرده اند، و یا در آستانه ابتلا به آن هستند، ولی در عین حال فراموش نكنید كه باید به آنها حسن ظن داشت و با سعه صدر با آنها رفتار كرد. برخی از آنها به غلط می اندیشند كه بر اساس یك نیاز جسمی و جنسی و ناخودآگاه به این كار دست می زنند، در حالی كه در بررسی های پزشكی و روان شناسی نشان داده است كه نه تنها خودداری از ارضاء تمایلات جنسی تا دوره روابط زناشویی و ازدواج، مطلقاً ضرری ندارد، بلكه سبب كامل تر شدن رشد جسمی و روانی شخص می گردد.(3)
باید به نوجوان و جوان تفهیم كنیم كه عفیف و خویشتن دار باشد و بداند كه حفظ و صیانت غریزه جنسی از سرمایه ها و امانت های الهی است و ارضاء آن به گونه ای مشروع از اهم واجبات است. او باید وظایف جنسی دوران بلوغ و پس از آن را بداند، از فیزیولوژی جنسی و اخلاق جنسی به صورت معقول سردرآورد و به تعدیل غریزه بپردازد.(4)
نكته: در كلاس ها بهتر است استاد از فرد دیگر بخواهد یك روز به آن كلاس بیاید و این مسایل را مطرح سازد. همچنین می توان به آنها كتاب معرفی كرد تا خود مطالعه كنند.
ضرورت های اولیه در تربیت جنسی:
1. شناخت نوجوانان و جوانان از نظر ابعاد زیستی، جسمانی، غریزی، اخلاقی، عاطفی و غیره.
2. شناخت مسائل و مشكلات و رفتار آنان.
3. توجه به نوع فرهنگ و شرایط اقلیمی و جغرافیایی آنها.
4. تماس و ارتباط نزدیك با آنها، جهت برقراری زمینه انس و تفاهم برای امكان پذیر بودن تربیت.
5. اعلام محبت و دوستی مكرر به آنها، تا باور كنند كه محبوب ما هستند.
6. برنامه ریزی برای تربیت آنها بر اساس تدریج و مرحله ای بودن و در نظر گرفتن این كه هر مرحله ای اقتضائاتی دارد.
7. توجه به شخصیت نوجوان و جوان و رعایت احترام آنها بر اساس اصل كرامت ذاتی انسان.
8. داشتن باور كافی به این امر كه نوجوان و جوان قابل هدایت است و شور و شر امروزی او نباید ما را مایوس سازد.
9. داشتن اعتدال و در نظر گرفتن مصحلت، و انعطاف پذیر و شكیبا بودن در برابر آنها.(5)
نكته: اگر به عنوان یك مربی انجام وظیفه می كنید، حتماً این نكته را در نظر قرار دهید، كه رده های سنی و شرایط فرهنگ های مختلف، بیان های متفاوتی را می طلبد، به این باره یك نوجوان سوم راهنمایی یا جوان سوم دبیرستانی تفاوت بسیار دارد، پس در تعلیم و تربیت به عنصر آگاهی به زمان، موقعیت شناسی و محیط شناسی، تحولات جامعه و... توجه داشته باشیم. امام علی ـ علیه السلام ـ می فرماید: «ینبغی لمن عَرَفَ الزمان ان لا یأمن الصُّروفَ و الغِیْرَ، كسی كه عارف به مقتضیات زمان است و از دگرگونی های پیگیر و مستمرش آگاهی دارد، شایسته است هرگز خویشتن را از تحولات و تغییرات اجتناب ناپذیرش در امان ندارد.»(6) اگر بتوانید مسائل جنسی را در محیط آموزشگاهی و با تفكیك رده های سنی، البته با سنجیدن تمام شرایط بازگو كنید، بهتر و شاید لازم و ضروری است.
روش ها:
نوجوان و جوان را با مدارا و مماشات، موعظه ها و نطق های اخلاقی و با انگشت نهادن بر نقاط فطری و وجدانی او.. كه در این سن بیدار است با خود همراه كنید، بكوشید از تعریض و كنایه و داستان سرایی، به كار گیری امثال و حكم، بازگویی عبرتها، ترساندن به جا، دادن جایزه، قهر كوتاه مدت روش تساهل و تسامح استفاده كنید. توجه داشته باشید هرگز آنها را مایوس نسازید، بلكه همیشه روح امید را بر كالبد وجودشان بدمید.(7) باید توجه داشت كه در برخورد با نوجوانان و جوانان نباید آنها را پیوسته سرزنش و ملامت كرد، چرا كه لجاجت و عصیان آنها را بر می انگیزاند. امیر مومنان علی ـ علیه السلام ـ می فرماید: «زیاده روی در ملامت و توبیخ، آتش لجاجت را شعله ور می سازد.»(8) برنامه های تبلیغی و تربیتی باید به گونه ای باشد كه كرامت و عزت نفس، اراده و اعتماد به نفس و ایمان و معنویت آنها را تقویت كند، محرك های ناهنجار جنسی محیط اطراف را حذف و به آنها توصیه كنید در اوقات فراغت خود به تفریحات سالم و ورزش برای تقویت جسم بپردازید.
خیلی لازم و ضروری است كه در برنامه های تفریحی و ورزشی آنها شخصاً شركت كرده و در لابه لای آن برنامه ها، و در مواقع و فرصت های مناسب به بیان مسائل مورد نیاز بپردازید.