خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ بِالْحَقِّ وَصَوَّرَکمْ فَأَحْسَنَ صُوَرَکمْ وَإِلَیهِ الْمَصِیرُ؛ خدا آسمان‌ها و زمین را به‌حق (و نظم احسن اتقن) آفرید و شما آدمیان را به زیباترین صورت برنگاشت و بازگشت همه خلایق به‌سوی اوست. (آیه ۲ سوره التغابن)؛(۳)
وفاداری و عمل به قانون و به عبارت دیگر نظم مداری، راه دوری از تنش و برخوردهای بشری است. انسان گرایش‌های گوناگونی دارد که با یکدیگر ناسازگارند. آنچه می‌تواند گرایش‌های متفاوت و گاه متضاد را سازمان دهی کند و به صلاح جامعه سوق دهد، نظمی است که میان آن‌ها مدیریت می گردد. احترام به مرزها و پایبندی به آن، نیاز بشر برای زندگی عاری از تنش می‌باشد.
{ هُوَ اللَّهُ الَّذِی لَا إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ الْمَلِک الْقُدُّوسُ السَّلَامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَیمِنُ الْعَزِیزُ الْجَبَّارُ الْمُتَکبِّرُسُبْحَانَ اللَّهِ عَمَّا یشْرِکونَ }. اوست خدای یکتایی که غیر او خدایی نیست، سلطان مقتدر عالم، پاک از هر نقص و آلایش، منزّه از هر عیب و ناشایست، ایمنی‌بخش دل‌های هراسان، نگهبان جهان و جهانیان، غالب و قاهر بر همه خلقان، با جبروت و عظمت، بزرگوار و برتر (از حدّ فکرت)، زهی منزّه و پاک خدای یکتا که از هر چه بر او شریک پندارند منزّه و (ازآنچه در وهم و خیال و عقل اندیشند) مبرّاست. (آیه ۲۲ سوره حشر)؛(۴)
پیامدهای نظم
بدون شک آثار بی‌نظمی در جای‌جای زندگی خود را نشان خواهد داد. شاید به همین دلیل بود که حضرت علی (ع) در واپسین لحظات حیات خود به فرزندان و پیروان خود توصیه به تقوا و نظم می‌کند. { اوصیکم بتقوی الله و نظم امرکم }. چراکه در سایه نظم است که ما می‌توانیم شاخص‌های قانون پذیری را افزایش دهیم، سلامت اجتماعی و امنیت اجتماعی را ارتقا دهیم و آسیب‌ها را در زندگی اجتماعی کم کنیم تا آثار نظم بر نشاط و شادابی جامعه ما مشهود باشد. داشتن نظم و ترتیب، مانند بهره‌مندی از هر ویژگی مطلوب دیگری، پیامدهای مطلوب فراوانی دارد که به ذکر مهم‌ترین آن‌ها می‌پردازیم:
۱ – کاهش استرس و ایجاد آرامش
در این زمینه همواره تأکید می‌شود که فهرست کارهایی را که باید انجام دهید، فراهم کنید. چرا که نداشتن برنامه و به‌هم‌ریختگی ذهن شمارا مشغول می‌کند و بدون شک با فشار روانی مواجه می‌شوید اما منظم بودن میزان استرس را کاهش و احساس آرامش را افزایش می‌دهد.
۲ – ایجاد تعادل بیشتر
با داشتن نظم، برای مطالعه، شرکت در کلاس یا دنبال کردن سرگرمی موردعلاقه‌تان وقت لازم را پیدا خواهید کرد. نظم و ترتیب دادن به زندگی، شما را با کفایت تر خواهد کرد. شما می‌توانید کارها را در زمان کمتری انجام دهید و امور زندگی را در کنترل خود در آورید.
۳ – صرف وقت بیشتر برای خانواده و دوستان
ترک کردن محل کار سر ساعت، صرف وقت کمتر برای انجام کارهای متفرقه و غیر ضروری، باعث می‌شود شما وقت آزاد بیشتری برای نزدیکان و خانواده بگذارید.
۴ – الگوبرداری دیگران
در صورت داشتن فرزند، رعایت نظم در خانه اهمیت زیادی پیدا می‌کند. اگر لباس‌ها و وسایل خود را مرتب نکنید احتمال دارد فرزندان نیز این کار را یاد بگیرند. درحالی‌که منظم بودن شما بیانگر حرف‌های شما خواهد بود. یادگیری نظم می‌تواند در آینده برای فرزندان شما مفید باشد.
۵ – صرفه‌جویی
فرد منظم ازآنچه در منزل دارد، آگاه است؛ این امر مانع از رفت‌وآمد بی‌دلیل به مغازه است. به‌علاوه همان‌طور که پیش‌تر ذکر شد رعایت نظم سبب صرفه‌جویی در وقت شما نیز می‌گردد.
۶ – پیشرفت در زندگی
بی‌نظمی مانع پیشرفت می‌شود. افراد منظم راه و شیوه‌ای در پیش می‌گیرند که از انجام کارهای غیرضروری و وقت‌گیر صرف‌نظر کنند و بیشتر تمرکز خود را بر آینده و هدف خود می‌گذارند و دراین زمینه پیشرفت هم خواهند کرد.
حاکمیت نظم و تدبیر در جهان هستی، محسوس است. حرکت وضعی و انتقالی کره زمین، شب و روز و سال و ماه را به طور مرتب در پی دارد. فصل‌های بهار، تابستان، پاییز و زمستان همگی مولود نظم و حساب است. خدای متعال برای خورشید و ماه و ستارگان آسمان حرکاتی استوار قرار داده است. آری هستی بر پایه نظمی استوارشده است که دارای ناظمی مقتدر است. خداوند خود ناظم است و جهان را بر اساس نظم آفریده است. بایست در پرتو عقل، از کوتاه‌ترین راه بهره جوید تا به هدف خویش دست یابد. دراین مسیر، نظم و انضباط کوتاه‌ترین و بی‌خطرترین راه است؛ زیرا نظم هم ردیف ارزش‌های والای انسانی است و راز و رمز کامیابی انسان‌های بزرگ و راه غلبه بر سختی‌ها و یافتن کاستی‌هاست و عامل تأمین نیازهای مادی و معنوی و دستیابی سریع به اهداف و صرفه جویی در وقت و استفاده بهینه از این گوهر طلایی و محکم‌کاری و استحکام عمل و مراعات حقوق انسان‌ها است.
انسان منظم و منضبط، زودتر به هدف می‌رسد و از نشاط و تحرکی بیشتر برخوردار است و اسوه دیگران است و برنامه‌ریزی بهتری خواهد داشت و پیشرفت کار خود را احساس می‌کند و آینده‌نگر و دوراندیش است.
اینک، برخی دیگر از آثار و فواید نظم و انضباط را برمی‌شماریم:
محکم‌کاری: از میوه‌های شیرین درخت نظم و انضباط، محکم‌کاری است. کسی که منظم و منضبط است، کارهایش را به‌گونه‌ای انجام می‌دهد که استوار و پایدار باشد. چنین کسی، از سستی و سهل‌انگاری در کار بیزار است.
استفاده بهینه از فرصت‌ها: فرصت‌ها، چنان ابر بهاری، در آسمان عمر آدمی ظاهر می‌گردند و به‌سرعت می‌گذرند. آن‌کس که از این فرصت‌ها استفاده نکند، جز افسوس، بهره‌ای نخواهد داشت. آن‌کس که به رویش درب خیری گشوده شد، آن را غنیمت بشمارد و از فرصت استفاده کند، به موفقیت دست می یابد؛ زیرا نمی‌داند چه وقت آن درب به رویش بسته می‌شود.
ضرورت نظم در زندگی انسان‌ها
اساساً یکی از اصول موفقیت در زندگی، شغل، تحصیل و دیگر فعالیت‌های انسان، نظم است، چراکه غفلت از این نکته مهم، اوقات گران‌بها و برگشت‌ناپذیر او و بسیاری از فرصت‌هایی را که می‌توانست در جهت ایجاد یک زندگی ثمربخش و سعادتمند به کار گیرد، به هدر می‌دهد. تمام دانشمندان و متفکران، مدیران موفق، در سایه نظم و انضباط به درجاتی رسیده‌اند. برای ایجاد نظم در زندگی، دو عامل مؤثر است; عامل اول مربوط به خود انسان است که از آن به عامل داخلی تعبیر می‌کنیم و عامل دوم مربوط به دیگران است که آن را عامل خارجی می‌نامیم.
الف. عامل داخلی
۱- انسان باید راه‌هایی را که اندیشمندان موفق جهان طی کرده و به مقصد رسیده‌اند، مطالعه کند و عوامل پیروزی را از آنان بیاموزد. بدون تردید یکی از عوامل ترقی آنان، رعایت نظم و عمل جدی به برنامه‌ای منظم بوده است.
۲- استفاده از یک راهنمای شایسته و خردمند که خود در زندگی به پیروزی دست‌یافته باشد.
۳- به کار گرفتن عقل خلاق در زندگی: اگر انسان برای زندگی خود برنامه خاصی تنظیم کند، بدون تردید به هدفش خواهد رسید; به این معنا که ساعات شبانه‌روز خود را تقسیم نماید و برای تحصیل، کار و فعالیت، گردش و ورزش، دیدو بازدید و دیگر امور خود برنامه‌ریزی دقیقی داشته باشد که دراین صورت قطعاً پیروز خواهد شد.
ب. عامل خارجی
۱- والدین هوشمند باید کودکان را از همان آغاز کودکی به نظم و ترتیب وادار نمایند و به آنان بیاموزند که هر چیزی را باید در جای خود قرارداد; به‌عنوان‌مثال به کودکان خود یاد بدهند که پس از بازی با اسباب‌بازی‌هایشان، آن‌ها را در مکان خود بگذارند. همچنین محل مناسبی را برای قرار دادن لباس، کیف و دفتر و کتاب آنان مشخص کنند تا پس از استفاده، آن‌ها را در جای خود بگذارند. علاوه بر این، باید ساعات بازی کردن و خواب و خوراک آنان را نیز معیّن نمایند تا به نظم و انضباط عادت کنند.
۲- انتخاب دوستان منظم و منضبط: اولیا و مربیان باید نوجوانان را یاری کنند تا دوستان خوب و منظم انتخاب نمایند، زیرا معمولاً نوجوانان از دوستانشان تأثیر می‌پذیرند و نظم را در زندگی رعایت خواهند کرد.
۳- مطالعه سرگذشت بزرگانی که در سایه نظم و ترتیب، در زندگی به موفقیت چشمگیری رسیده‌اند و همچنین افرادی که به دلیل بی‌نظمی شکست‌خورده و زیان‌دیده‌اند، در گرایش نوجوانان به نظم بسیار مؤثر است.
۴- مساعد کردن زمینه‌ها برای اجرای نظم; مانند اختصاص دادن اتاقی برای مطالعه در خانه و یا ثبت‌نام در کتابخانه‌های عمومی و همچنین خویشتن‌داری و پرهیز از ایجاد تنش و ناراحتی در محیط خانه از سوی والدین.