بچه ممیز به چه بچه‌ای می‌گویند؟ آیا پسر بچه، باید مسائل جنسی را بفهمد و نسبت به جنس مخالف حساس باشد، تا رعایت حجاب نزد او واجب باشد؟
پرسش
در تعریف بچه ممیز گفته شده است (بچه‌ای که خوب و بد را بفهمد)، سؤال آن است که خوبی چه چیز و بدی چه چیز را باید بفهمد؟ آیا این امر در مسائل مختلف، نسبی است؟ مثلاً در مسأله‌ی حجاب، آیا پسر بچه باید مسائل جنسی را بفهمد و نسبت به جنس مخالف حساس باشد تا رعایت حجاب نزد او واجب باشد؟
پاسخ اجمالی
سن تمییز، به تبع اختلاف اشخاص در استعداد و درک و هوش مختلف است و همانطور که در سؤال آمده، در هر مورد، بر حسب همان مورد مطرح است. پس در مثال مزبور، بانوان باید در برابر پسر بچه‌ای که احتمال می‌رود بر اثر نگاه کردن به زن شهوتش بر انگیخته شود، به احتیاط واجب حجاب را رعایت نمایند.
ضمائم:
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[1]
حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی):
سن تمییز به تبع اختلاف اشخاص در استعداد و درک و هوش مختلف است و زن باید بدن و موى خود را از مرد نامحرم بپوشاند بلکه احتیاط واجب آن است که بدن و موى خود را از پسرى هم که بالغ نشده ولى خوب و بد را مىفهمد و به حدى رسیده که مورد نظر شهوانى است بپوشاند.
حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):
چنانچه پسر ممیز باشد و احتمال می‌رود که بر اثر نگاه کردن به زن شهوتش بر انگیخته شود به احتیاط واجب باید در برابر او حجاب را رعایت کند.
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
اینکه بچه خوبی و زشتی یک کار و یا یک منظره را تشخیص دهد و یا کار یا حرف و صحنه‌ای موجب تحریک او باشد.
حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):
مراد فهمیدن حسن و قبح نفس عمل است مثلاً بداند دروغ گفتن بد است و به حسب بچه‌ها تفاوت می‌کند یعنی ممکن است بچه‌ای در پنج سالگی به تمیز برسد بچه‌ای در هفت سالگی هم ممیز نباشد و درباره حجاب از نامحرم احتیاط واجب آن است که از پسری هم که بالغ نشده ولی خوب و بد را می‌فهمد و از نگاه کردن تحریک و تهییج شهوت او عادتاً ممکن باشد بدن و موی خود را بپوشاند.
حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته):
بله ممیز در هر مورد بر حسب همان مورد مطرح است و در مثال مزبور، یعنی تمییز در امور جنسی، ملاک همان است که در سوال بیان شده است. لینک به سایت استفتائات
[1]. استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنه‌ای، سیستانی، مکارم شیرازی، صافی گلپایگانی، نوری همدانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.
منظور از بچه ممیز در احکام چیست؟
پسر نوجوان من
سن تمییز به تبع اختلاف اشخاص در استعداد و درک و هوش مختلف است و زن باید بدن و موى خود را از مرد نامحرم بپوشاند بلکه احتیاط واجب آن است که بدن و موى خود را از پسرى هم که بالغ نشده ولى خوب و بد را مىفهمد و به حدى رسیده که مورد نظر شهوانى است بپوشاند.
منظور از بچه ممیز که در بعضی از احکام به آن اشاره می شود بچه ای است که به سن تکلیف نرسیده ولی خوب و بد را تشخیص می دهد و اگر از خوبی یا بدی چیزی از وی سوال شود میتواند درست جواب دهد و فرق آنها را می داند. البته این ممکن است در افراد مختلف فرق کند چه بسا پسر 14 ساله ای در محیطی زندگی کند و هنوز ممیز نباشد و لی ولی فردی در محیطی دیگر با داشتن 9 سال ممیز یاشد پس ممیز بودن به سن ربط ندارد، بلکه به تشخیص بچه مربوط است.
بنابر این سن تمییز، به تبع اختلاف اشخاص در استعداد و درک و هوش مختلف است و در هر مورد، بر حسب همان مورد مطرح است. مثلا در مورد رعایت حجاب، بانوان باید در برابر پسر بچه‌ای که احتمال می‌رود بر اثر نگاه کردن به زن شهوتش بر انگیخته شود، به احتیاط واجب حجاب را رعایت نمایند.
سوال: بچه ممیز به چه بچه‌ای می‌گویند؟ آیا پسر بچه، باید مسائل جنسی را بفهمد و نسبت به جنس مخالف حساس باشد، تا رعایت حجاب نزد او واجب باشد؟
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سۆال، چنین است:
آیة الله خامنه‌ای (مد ظله العالی):
سن تمییز به تبع اختلاف اشخاص در استعداد و درک و هوش مختلف است و زن باید بدن و موى خود را از مرد نامحرم بپوشاند بلکه احتیاط واجب آن است که بدن و موى خود را از پسرى هم که بالغ نشده ولى خوب و بد را مىفهمد و به حدى رسیده که مورد نظر شهوانى است بپوشاند.
آیة الله سیستانی (مد ظله العالی):
چنانچه پسر ممیز باشد و احتمال می‌رود که بر اثر نگاه کردن به زن شهوتش بر انگیخته شود به احتیاط واجب باید در برابر او حجاب را رعایت کند.
آیة الله مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
اینکه بچه خوبی و زشتی یک کار و یا یک منظره را تشخیص دهد و یا کار یا حرف و صحنه‌ای موجب تحریک او باشد.
آیة الله صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):
مراد فهمیدن حسن و قبح نفس عمل است مثلاً بداند دروغ گفتن بد است و به حسب بچه‌ها تفاوت می‌کند یعنی ممکن است بچه‌ای در پنج سالگی به تمیز برسد بچه‌ای در هفت سالگی هم ممیز نباشد و درباره حجاب از نامحرم احتیاط واجب آن است که از پسری هم که بالغ نشده ولی خوب و بد را می‌فهمد و از نگاه کردن تحریک و تهییج شهوت او عادتاً ممکن باشد بدن و موی خود را بپوشاند.
آیة الله هادوی تهرانی (مد ظله العالی):
بله ممیز در هر مورد بر حسب همان مورد مطرح است و در مثال مزبور، یعنی تمییز در امور جنسی، ملاک همان است که در سوال بیان شده است.
(توجه: استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنه‌ای، سیستانی، مکارم شیرازی، صافی گلپایگانی، نوری همدانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست انجام شده است)