براي اينكه بدانيم كودك رشد خوبي دارد يا نه، حتما لازم است روند رشد او را طي چند ماه گذشته بررسي كنيم. براي اطمينان از سالم بودن كودكتان، بايد هر ماه به مراكز بهداشتي يا پزشك مراجعه كنيد. در هر بار مراجعه مسوولان بهداشتي يا پزشك مربوطه، قد و وزن و دور سر كودك را اندازه مي‌گيرند و در جدول‌هاي مخصوص يادداشت و رسم مي‌كنند. به طور استاندارد، در هر جدولي 3 خط منحني ديده مي‌شود. هر كودك با توجه به وزن هنگام تولد خود نزديك يا مابين يكي از اين 3 خط منحني قرار مي‌گيرد و به طور طبيعي بايد به موازات يكي از اين خط‌ها پيش رود يعني روند رشد بايد صعودي و موازي منحني رشد باشد. در غير اين صورت احتمالا بچه دچار مشكلي مثل كم خوني، تغذيه غلط يا ساير مشكلات ديگر ديگر شده است و بايد ارزيابي شود. بي‌اشتهايي كودك شايد به علت خوردن هله‌هوله يا به زور غذا خوراندن به كودك باشد ولي معمولا كودكان از 2 سالگي تا 5 سالگي بي‌اشتها مي‌شوند و اين پديده‌اي غيرطبيعي نيست.
میزان قوت و قدرتی که کودک از خوردن غذا به دست می آورد انرژی نام دارد . تمام غذاهایی که او می خورد، به بدنش انرژی می رساند. مواد غذایی مختلف دارای میزان انرژی متفاوتی هستند. برای کودکان کم اشتها بهتر است ، از مواد غذایی استفاده شود که میزان انرژی در حجم معین آنها نسبت به مواد غذایی دیگر بیشتر باشد. به این معنی که مقدار کمی از آنها انرژی بیشتری داشته باشد.
پروتئین
از غذا به بدن کودک می رسد و رشد او را تأمین می کند . کودک هر روز و در طول روز چند مرتبه بایستی غذایی بخورد که حاوی پروتئین باشد تا بدن او دچار کمبود نشود نیاز به پروتئین در سنین متفاوت تغییر می کند . در ابتدای کودکی نیاز به پروتئین براساس واحد بدن کودک ، بیشتر است ولی چون حجم بدن او کم است، میزان کمی پروتئین نیاز او را تامین می کند . با بالارفتن سن، نیاز کودک بر اساس واحد بدنش کمتر شده ولی بدلیل افزایش حجم بدن کودک میزان کل مورد نیاز افزایش می یابد.
مواد معدنی و ویتامین ها
مواد معدنی وویتامینها برای رشد و تکامل مطلوب کودک لازم هستند . دریافت ناکافی آنها به رشد آسیب می رساند و بیماری های ناشی از کمبود آنها بروز می کند . در کودکی که کم اشتهاست باید از مواد غذایی استفاده شود که در کمترین حجم دارای بیشترین میزان املاح و ویتامین باشند تا رشد کودک با توجه به حجم کم معده او تأمین شود.
برای یک کودک کم غذا املاح و ویتامین های زیر اهمیت به سزایی دارد.
1. آهن (fe)
کودکان 1 تا 3 ساله در معرض خطر کم خونی هستند . آنها آهن نیاز دارند تا خون سازی در بدنشان به خوبی صورت گیرد. از اینرو باید غذاهایی مصرف کنند که دارای آهن زیاد و قابل جذب باشد. مصرف قطره آهن به تامین بهتر محتوای آهن بدن آنها کمک می کند. اگر دچار کم خونی شوند یادگیری کودک و توانایی کودک کاهش می یابد. بهترین منابع آهن برای کودک، گوشتها و جگراست که تامین کننده عنصر روی ( zn )مورد نیاز آنها نیز می باشد .
2. کلسیم(ca)
کودکان برای رشد کامل استخوانی به کلسیم نیاز دارند. نیاز آنها بر اساس واحد بدنشان چند برابر بزرگسالان است . لبنیات بهترین منبع کلسیم و تأمین کننده خوب پروتئین است . کودکی که کم اشتها است بهتر است از ماستهای چکیده، شیرهای غنی شده و بستنی تهیه شده باشیر سالم تغذیه کند.
3. ویتامینB ، از ویتامین هایی است که در نبود آن رشد مختل می شود. برای افزایش اشتهای کودکان بهتر است منابع غذایی حاوی ویتامینB مثل سبوس غلات ، آردهای کامل ، جوانه ، ماء الشعیر ، گوشت ها و جگر به کودک داده شود و استفاده از مکمل ویتامینB هم می تواند مفید باشد.
برنامه غذایی کودک
در این مرحله شما با استفاده از اطلاعاتی که از رشد و نیازهای او بدست می آورید یک برنامه غذایی مناسب برایش تعیین می کنید. در این بخش 2 برنامه غذایی برای 2 گروه سنی کودکان آمده است ، شما می توانید از آن استفاده کنید ، با میزانهایی که اکنون کودک شما دریافت می کند مقایسه کنید و تغییرات لازم را انجام دهید.
برنامه غذایی یک کودک 2 تا 3 ساله:
صبحانه ( نان و پنیر و گردو) نان 30 تا 40 گرم ( یک تا یک و نیم کف دست نان سنگک که دارای سبوس است ) + 15 تا 25 گرم پنیر+ یک عدد مغز گردو+ در صورت تمایل چای شیرین.
ساعت 10: نصف لیوان شیر و 1 عدد بیسکویت با آرد کامل+ 1 عدد میوه ( یا نصف لیوان کمپوت میوه که خود مادرتهیه کرده باشد )
ناهار:( چلوگوشت) 5 تا 10 قاشق غذاخوری برنج+ 30 تا 60 گرم گوشت گوسفند کاملاً پخته و له شده + نصف لیوان ماست چکیده + 1 کاسه سالاد کاملا ریز شده و مخلوط با سس مایونز ( آخر غذا)
عصرانه: 1 عدد میوه ( یا نصف لیوان آب میوه) + 1 عدد خیار+ یک قاشق سوپخوری مغزهای بادام، گردو و فندق.
شام: ( خوراک مرغ) یک کف دست نان+ خوراک مرغ دارای 30 تا 60 گرم ( 3 تا 4 تکه کوچک) گوشت مرغ و سبزیجات کاملاً پخته به فرمی که کودک دوست دارد. + ماست یک دوم لیوان.
قبل از خواب: نصف لیوان شیر