پرسش 1:
خودكشي و شب اول قبر شرح
1.افرادي از مسلمانان كه خودكشي مي كنند، در برزخ داراي چه حالي هستند؟
پاسخ:
پرسشگر گرامي با سلام
خودکشي مصداق کشتن انساني است که جانش محترم است . کسي حق کشتن او را ندارد ، حتي اگر اين کس خودش باشد.خداوند مالک تمام جهان و از جمله جان انسان ها است ، پس نمي توان بدون اجازه مالک يا رضايت او کاري انجام داد. قرآن نسبت به قتل و کشتن انساني که کشتنش واجب نشده، تهديد شديد کرده و وعده عذاب جاويد جهنم داده است :
" ولا تقتلوا انفسکم ان الله کان بکم رحيما و من يفعل ذالک عدوانا و ظلما فسوف نصليه نارا "(1)
"و من يقتل مومنا متعمدا فجزاؤه جهنم خالدا فيها و غضب الله عليه و لعنه و اعد له عذابا اليما"(2)
در روايات پيامبر و اهل بيت استفاده از آب براي وضو را در جايي که آب کم و خوف هلاک از تشنگي باشد يا در جايي که براي بدن ضرر داشته باشد يا حمله به تنهايي به دشمن که به کشته شدن مي انجامد و اثري بر آن مترتب نمي شود ، به استناد آيه اول نهي کرده اند.(3)
بنا بر اين خود کشي از گناهان کبيره اي است که براي آن وعده عذاب دائم و شديد داده شده و مومن حق ندارد خود را بکشد يا به کشتن بدهد .
علاوه بر آن که خود کشي حرام است، اين عمل از گناهان کبيره ديگري هم در فرد خود کشي کننده خبر مي دهد که آنان نيز از بزرگ ترين گناهان کبيره هستند.
فرد با خودکشي اعلام مي کند که به تقديرهاي خدا راضي نيست و خدا را در تقدير عادل نمي داند و از گشايش خداوندي نيز نا اميد است . اينان هر کدام از گناهان کبيره هستند.
اما ممکن است فرد در اثر خشم شديد يا حمله عصبي يا ترس ناگهاني و... دست به خودکشي بزند، ولي به سرعت پشيمان شود، ولي ديگر کار از کار گذشته و عنان کنترل از دست خارج شده باشد و او بميرد. در اين جا اولا واقعا فرد قصد خود کشي نداشته، بلکه جاهلانه و خارج از اختيار و انتخاب مرتکب عملي شده ؛ثانيا از آن هم پشيمان شده و توبه کرده ، چنين فردي به خواست خدا آمرزيده شده ،از دنيا رفته و در آخرت مورد مواخذه نيست و به خواست خدا از رحمت بيکران خدا بهره مند خواهد بود.
بنابراين اگر شخصي از روي اختيار و با وجود آگاهي و توجه اقدام به خودكشي كند، مرتكب گناه كبيره شده است و برزخ خوبي در انتظارش نخواهد بود. اگر در اثر خشم يا حمله عصبي يا موارد ديگري كه اختيار را از انسان سلب مي كند ،اقدام به اين كار كرده باشد ، اميد است كه مورد مغفرت خداي متعال قرار بگيرد و از اين جهت مورد مؤاخذه قرار نخواهد گرفت. حال اگر گناهان ديگري داشته باشد ، حسابش جدا است . به مقتضاي گناهانش در صورت توبه نكردن يا توبه كردن حالات مختلفي مي تواند در برزخ داشته باشد.
ما هم موظفيم از کساني که دشمني آنان با خدا قطعي است ،بيزاري بجوييم ،ولي دشمني خودکشي کننده با خدا، قطعي نيست . چه بسا توبه او قبول شده و در حالي که جزو محبوبان خداست، از دنيا رفته باشد ، و يا خودكشي او از روي اختيار نباشد. بنابر اين حق داريم براي آنان طلب رحمت کنيم و براي شان خيرات بفرستيم.
پي نوشت ها:
1-نساء(4)،آيه30.
2- همان،آيه93.
3- مستدرک الوسائل،ج2،ص548؛وسايل الشيعه،ج29،ص24؛تفسير عياشي،ج1،ص236.
اسلام درباره خودکشی چه نظری دارد؟
مسلماً در زندگی هر انسان، ناراحتی ها و یا شکست هایی پیش می آید که دنیا را در چشم انسان تیره و تار می کند. در این حالت انسان ها دو گونه اند؛ عده ای از میان این غرقاب مشکلات، سر بلند می کنند و با همه سختی ها و با توکّل بر خداوند، شروع به سازندگی دوباره می کنند. اما در مقابل عده دیگری هستند که زیر این مشکلات کمر خم کرده و به انزوا کشیده می شوند و یا بدتر از آن دست به خود کشی می زنند. اگر انسان به منطق اسلام آشنا باشد درمی یابد که مرگ انتهای راه نیست بلکه ابتدا راهی است بدون پایان. پس خود کشی هیچ کمکی به انسان نمی کند. مضافاً بر این که هیچ مشکلی در دنیا آن قدر ارزش ندارد که انسان در برابر آن، جان با ارزشش را بگیرد.
از دیدگاه اسلام مالک همه چیز از جمله انسان، خداوند است و اوست که حق تصرف در جهان و انسان را دارد. آن جا که او رخصت دهد، مجاز و جایى که او اذن ندهد، غیرمجاز است. از جمله موارد، کشتن انسان است. در این موضوع هیچ تفاوتى بین انتحار و دیگر کشى (کشتن دیگران) نیست، چرا که این کار سلب حق حیات از خود و یا دیگرى است. خداى سبحان انسان را از این امر برحذر داشته، مىفرماید: «و آن کس که انسانى را بدون این که قاتل باشد و یا در زمین فساد کند بکشد گویا همه مردم را کشته است».[1]
مرگ و حیات یک نفر، اگر چه مساوى با مرگ و حیات اجتماع نیست، اما شباهتى به آن دارد، ازاینرو در جایى که اذن خداوند نیست، انجام دادن آن حرام و گناه کبیره است. این نفس فرقی ندارد که دیگری باشد یا نفس خود و انسان دست به خود کشی زند.
امام باقر (ع) فرمودهاند: «مؤمن به هر بلایى مبتلا مىشود و با هر نوع مرگی مىمیرد ولى خودکشى نمىکند» [2]
امام صادق (ع) در باره عاقبت خودکشی می فرمایند: « هر کس خودکشی کند، برای همیشه در آتش جهنم می ماند... .»[3] این روایات و نمونه های دیگر نشان از شدت برخورد اسلام با این پدیده دارد. پس هرگز به خودکشی به عنوان یک راه حل نگاه نکنید. اگر چه دیگران متوجه این عمل نشوند و بسیار طبیعی نشان داده شود، ولی در واقع و نزد خداوند ، چیزی مخفی نیست. مطمئن باشید اگر در مسیر درست گام بردارید بعد از مدت کوتاهی همه نظرات را به خود جلب خواهید کرد و موجب افتخار خانواده خواهید شد.
چند توصیه:
1. سعی کنید به طرق مختلف ایمان خود را پرورش داده و قوی کنید.
2. با افراد شاد، خوشبین و امیدوار، مجالست داشته باشید و از روحیه آنان الهام بگیرید.
3. به شدت از منفى گرایى بر حذر باشید و افکار منفى را از خود دور کنید.
4. با هستههاى مشاوره در این زمینه ارتباط داشته باشید