برای پرهیز از غیبت , باید راهکارهای زیر به دقت عمل شود: الف . شناخت ریشه های غیبت و مبارزه با آن ها: ابتدا باید ریشه های غیبت را بشناسید, سپس با آن ها مبارزه کنید. امام صادق (ع ) می فرمایند که ریشه غیبت ده گونه می باشد که ما به تعدادی از آن ها اشاره می کنیم : 1. شفای غضب 2. همیاری با دیگران ; یعنی عده ای مشغول غیبت باشند و ما به هر دلیلی آنان را کمک می کنیم . 3. تهمت : این مورد حداقل می تواند دو معنا داشته باشد: یکم این که شخصی به ما تهمت زند و ما هم غیبت او را بکنیم ; مثلا بگوییم : ((اگر فلانی این عیب و آن عیب را نداشت به ما تهمت نمی زد)). دوم : این که ما می خواهیم به شخصی تهمت بزنیم , ولی اول با غیبت , جاده را صاف می کنیم ; مثلا می گوییم : ((فلانی چنین حرف زشتی را زد. اصلا او آدم بد زبان و کینه توزی است )). 4. سوء ظن ,5. حسد,6. تمسخر (میزان الحکمه , ج 7, ص 348, روایت 15229)
درمان غیبت:
الف. ابتدا از طریق مطالعه کتاب های اخلاقی مرجع و تامل در انگیزه های نفسانی خود، غیبت را ریشه یابی کنید, سپس با شیوه های مناسب , ریشه غیبت را از بین ببرید. ب . تفکر در آیات و روایات مذمت غیبت : باید هر روز این آیات و روایات را به قصد پندگیری مطالعه کنید. هرگز گذرا و بی تائمل نگذرید; این مطالعه کم و مستمر, به مرور زمان , مذمت غیبت را از اعتقاد به باور تبدیل می کند و وقتی باور آمد, جرائت بر غیبت یا از بین می رود و یا کم می گردد. ج . تفکر در مرگ : بنابر روایات , اندیشیدن به مرگ , برای تهذیب و خودسازی بسیار سودمند است . انسان مرگ اندیش , نه تنها از گناه دست می کشد, بلکه از تجملات و زواید دنیا نیز متنفر می شود. د. ترک زمینه غیبت : گاهی دوستان خاص , حرف هایی خاص , مجلسی خاص یا... زمینه غیبت کردن یا شنیدن آن را فراهم می کنند. اگر نمی توانید از غیبت نهی کنید و یا با زیرکانه مسیر حرف ها را عوض کنید, باید چنین محیطهایی راترک کنید و گرنه غیبت کردن برایتان عادی می شود. ه. مراقبه و محاسبه : پیش از سخن گفتن بر آنچه می خواهید بگویید, دقت و تامل کنید اگر غیبت است , ترک کنید. این مراقبه را باید تا وقتی انجام دهید که غیبت ترک شود. شبانگاه به محاسبه بپردازید. اگر غیبتی از شما صادر نشده است , خدا را شاکر باشید و اگر خدای ناکرده غیبتی کرده اید, هم برای خود و هم برای غیبت شونده استغفار کنید و به نحوی خود را تنبیه نمایید و دوباره تصمیم بر ترک غیبت بگیرید. در آخر تاکید می کنیم که این راهکارها را دقیقا به کار گیرید تا به نتیجه مطلوب برسید و گرنه بدون عمل بهترین راهکارها هم عقیم می ماند.
کتابهای پیشنهادی را مطالعه کنید:
1- گناهان کبیره، شهید دستغیب
2- اخلاق اسلامی، ترجمه کتاب جامع السعادات مرحوم نراقی.
3- اخلاق در قرآن، مصباح یزدی.