پرتاب کردن اشیا و کودکان/چرا کودکم همه چیز را پرت می کند؟
بیشتر نوزادان از ۶ ماهگی پرت کردن اشیا را یاد می گیرند، معمولا این کار و این که ببینند چه اتفاقی بعد از آن می افتد تفریحی سرگرم کننده و لذت بخش برای آنهاست. این رفتار طبیعی است و نوزاد با این کار در حال کشف دنیای اطراف و علت و معلول هاست و به تقویت و رشد پنج جنبه حسی اش کمک می کند. او از مهارت های دستی اش کمک می گیرد و بعد با باز کردن انگشتان و هماهنگی حس بینایی و حرکت دست، شی را پرت می کند، معمولا نوزادان تا ۱۸ ماهگی علاقه زیادی به تمرین این مهارت جدید دارند و یاد می گیرند چیزی را که پرت می کنند به سمت پایین سقوط می کند.
در واقع با این کار کودک در حال بررسی نیروی جاذبه است، اگرچه شاید درک درستی از آن نداشته باشد اما نتیجه و اثر آن را به خوبی متوجه می شود. او مهارت پرت کردن را با وسایل مختلف امتحان می کند تا ببیند چه بلایی سر هرکدام می آید، مثلا می فهمد وقتی توپ پرت می شود نتیجه با پرتاب یک آلو فرق دارد. ممکن است کم کم پرت کردن اشیا به صورت یک عادت و برای بیان خشم مورد استفاده قرار بگیرد و کودک شما هنگامی که عصبانی می شود هر آنچه دم دستش باشد را پرت کند. اگر در پاسخ به پرتاب کردن، عکس العمل تندی نشان ندهید معمولا این رفتار ها هم می گذرند و پرتاب کردن در مرحله یادگیری باقی مانده و کودک شما از آن به عنوان وسیله ای برای ابراز خشم استفاده نخواهد کرد.
چه باید کرد؟
کودک پرتاب کردن اشیا را به صورت آزمایشی شروع می کند و اگر شما سریع وسیله را بردارید و به او بدهید این کار به زودی به صورت یک بازی در می آید. ابتدا پرتاب کردن را به عنوان یک رفتار یادگیری در نظر بگیرید و به آن توجه نکنید، چون در غیر این صورت این رفتار را تقویت کرده و در جهت منفی سوق خواهید داد. متوقف کردن نوزاد در سنین پایین از پرت کردن اجسام بی فایده است، در عوض به او نشان دهید چه چیزهایی را می تواند پرت کند و چه مکانی برای این بازی آموزنده مناسب است و تنها در صورتی وارد عمل شوید که کودک تان در حال پرت کردن چیزی است که خطر دارد و ممکن است به خودش یا دیگران آسیب بزند. انتخاب هایی به او بدهید که در مکان و زمان مناسب پرتاب کردن شان ضرر چندانی ندارد، مثلا در خانه توپ کوچکی در اختیارش بگذارید یا یک بالشت نرم و سبک یا در بیرون یک مشت سنگ برای پرتاب کردن در رودخانه تا او با آن ها غریزه پرتاب کردن را ارضا کند. باید این پیغام را به کودک بدهید که پرتاب کردن مشکلی ندارد به شرطی که شی درستی برای پرتاب کردن انتخاب شود. اگر کودک وسیله ای غیرمجاز را برای پرتاب کردن برداشت (مثلا کنترل تلویزیون) با آرامش آن را از دستش بگیرید و بگویید «این برای پرت کردن نیست» و توپی به دستش بدهید و بگویید «به جاش این رو پرت کن.»
پرتاب کردن هایی که از روی خشم و عصبانیت رخ می دهد را نادیده بگیرید، چرا که اگر کودک بفهمد به وسیله این رفتار می تواند نظر شما را جلب کند آن را بار ها و بار ها تکرار خواهد کرد. در عوض به او بگویید «اگر عصبانی هستی بهتره حرف بزنی، اینجوری من بهتر می فهمم مشکلت چیه.» به روش های مختلف او را به استفاده از کلمات و بیان احساساتش تشویق کنید. اگر کودک شما با پرتاب کردن مثلا یک مکعب چوبی در حال آسیب رساندن به کودک دیگری است، با همان آرامش او را منع کرده و بگویید «این کار خطرناکه» و به طور موقت از روش محرومیت استفاده کنید که بسته به سن کودک از ۳۰ ثانیه تا چند دقیقه می تواند باشد.
مراقب تن صدای تان باشید، هیچ اشکالی ندارد اگر با تن صدا و لحن تان به کودک بفهمانید که از این کار او ناراحت شدید اما هرگز عصبانیت را در صدای تان نشان ندهید. اسباب بازی هایی که برای پرتاب کردن خطرناک هستند را به پایه صندلی با نخ کوتاه ببندید و در عوض وسایلی که خطری ندارند را در کنار آن ها آزاد بگذارید تا کودک با امتحان بفهمد چه وسایلی را نمی تواند پرت کند.
قاطع باشید و با صدایی روشن و آرام اما بدون عصبانیت کودک را از پرت کردن اشیا منع کنید. بعد از هر بار پرت کردن وسایل را جمع نکنید و برای مرتب کردن از خود او کمک بگیرید. این کار را به یک بازی تبدیل کنید، با او چهارزانو روی زمین بنشینید و بگویید «ببینم حالا کی برنده می شه؟ کی می تونه زود تر اینا رو جمع کنه؟» برای بچه های بزرگ تر از روش هشدار استفاده کنید، اگر چیزی را پرت کرد، بار اول به او برگردانید ولی بگویید: «اگر دوباره پرتش کنی، برای مدتی مال من می شه» و بعد اگر دوباره این اتفاق افتاد برای مدتی وسیله مورد نظر را برای خودتان نگه دارید و اگر باز تکرار شد مدت زمان را اضافه کرده و حتی در طول روز کودک را از آن وسیله محروم کنید.