خجالتی بودن کودکان

Question

سلام دخترم چهار سالشه چون کارمند هستم از دو سال ونیمه گی مهد کودک رفته ولی خیلی خجالتیه یا بهتر بگویم هرجا که برای اولین بار میرویم به من میچسبه وجدا نمیشه بعد از مدتی مثلا یک ساعت بهتر میشه خیلی شعر بلده تنهایی میخونه ولی تو جمع اصلا لطفا راهکار بدین تو گروه ها ی تلگرام هم عضو هستم

Answer 1

نحوه برخورد با کمرويي، خجالت و گوشه گيري

در کودکان 2 تا 5 سال
اساس درمان کمرويي و گوشه گيري، شناسايي و درمان علت بوجود آورنده احتمالي آن است ( . اساس درمان کمرويي و گوشه گيري کودکان عبارتند از: اجتناب از اشتباهات تربيتي؛ اصلاح پيوند عاطفي ناامن ( تغيير ساختار فکري، احساسي و ادراکي )؛ تقويت اعتماد به نفس کودک و آموزش مهارتهاي اجتماعي و حل مسئله و برخورد با مشکلات

 

الف) اجتناب از اشتباهات تربيتي
يکي از علل تشديد کننده و حتي بوجود آورنده کمرويي و گوشه گيري اشتباهات تربيتي است و متاسفانه برخي از والدين ناخواتسه و نادانسته مرتکب آن مي شوند که مهمترين آنها عبارتند از:
ـ هرگز در حضور او بر چسب کمرويي و خجالتي نزنيد و نگذاريد ديگران نيز چنين کاري کنند. براي مثال اگر با فرزندتان در جمعي يا با فردي هستيد و شخص سوم حتي از روي محبت ابراز مي کند که فرزندتان خجالت مي کشد، بلافاصله بگوييد: « نه فقط کمي زمان مي برد تا به ديگران و موقعيت جديد عادت کند ».
ـ هرگز خجالت و رفتار او را دست مايه خنده قرار ندهيد ( اولاً کودکان حداقل تا 5 سالگي قادر به درک شوخي نيستند و ثانياً انگشت گذاشتن روي نقطه ضعف ديگران تجاوز به حقوق ديگران و کاري ضد اخلاقي است تا چه برسد به اينکه مورد تمسخر و خنده نيز قرار گيرد ( با ديگران بخنديم نه بر ديگران ).
ـ هرگز، هرگز، هرگز!حتي به شوخي کودک را مورد تمسخر قرار ندهيد و از کاربرد کلمات و برچسب هاي منفي ( خجالتي، ترسو، تپل، دست و پاچلفتي و... ) جداً خودداري کنيد.
ـ نگراني خود را در مورد مسئله اي که دارد، نشان ندهيد.
ـ هرگز او را سرزنش يا توبيخ نکنيد.
ـ اگر در گفتگويي فرزندتان پاسخ نمي دهد، بجاي او جواب ندهيد و معذرت خواهي نکنيد و بلافاصله با بيان مطلبي تمرکز بر روي او را برطرف کنيد.
ـ اگر کودکتان مورد تمسخر و يا سخنان نيش دار توسط همسالان خود قرارگرفت، او را حمايت کنيد و نشان دهيد که ناراحتي او را درک مي کنيد و درحد درکش توضيح دهيد که چنين کاري نشان دهنده نقطه ضعف ديگري است نه او. در اين موارد ذکر خاطره و تجربه دست انداخته شدنتان در دوران کودکي و نحوه برخورد شما با آن در تخفيف ناراحتي کودک بسيار کمک کننده خواهد بود.
ـ هرگز او را باديگران مقايسه نکنيد. شما مي توانيد رفتار خوب و مثبت کودک ديگري را که فرزندتان نيز شاهد آن بوده است با ظرافت مورد تائيد و تشويق قراردهيد ( مثلا رو به فرزندتان کنيد وبگويي: اون کودک چه رفتار دوستانه و راحتي داشت، اين طور نيست؟ )
ـ حتي کوچکترين حرکت و رفتاري مغاير با خجالت کشدين را مورد تحسين و تشويق قرار دهيد ( چقدر قشنگ سن تو گفتي!و... )
ـ در موارديکه کودک راحت نيست و خجالت مي کشد يا احساس ترس و نگراني دارد، اصرار در انجام آن کار نکنيد.

Answer 2

ب) ايجاد احساس امنيت، اطمينان و اعتماد
يکي از جنبه هاي ذهني فرد خجالتي و کمرو، داشتن شک و ترديد نسبت به خود، ديگران و شرايط است. احساس امنيت و اطمينان در همان
يکسال اول تولد در ضمين و ذهن ناخودآگاه کودک شکل مي گيرد و به آن پيوند عاطفي امن گفته مي شود. کودک امن و مطمئن درضميروذهن خود مي داند که افراد عموماً قابل اعتماد هستند و مي توان روي حرف و قول آنها اعتماد کرد. او بطور دروني بر اين باور است که اکثر افراد خوب ومهربان بوده و قصد اذيت و آزار او و يا سوء استفاده از او را ندارند و به همين دليل در ابراز احساسات وعواطف خود راحت است و با ديگران راحت تر ارتباط برقرار مي کند. او باور دارد که پس از هر شبي روزي فرا خواهد رسيد، بعد از هر سربالايي سرازيري وجود دارد و اگر چه درد و رنج در زندگي اجتناب ناپذير است ولي تقريباً هميشه راهي براي رسيدن به آرامش و تخفيف درد و رسيدن به شادي وجود دارد و چنين حسي بوجود نمي آيد مگر اينکه حداقل در سال اول تولد به تمامي نيازهاي کودک بي درنگ، بطور ثابت و مهربانانه پاسخ داده شود. خوشبختانه بدليل ويژگي شگفت انگيز مغز در ترميم و شکل پذيري خود، پدر ومادر معمولاً به راحتي تا 4 5 سالگي و به سختي تا نوجواني وقت دارند تا با دانش و رفتار درست و پشتکار، صدمات وارده به ذهن و روان کودک را تا حدود زيادي ترميم کنند. براي اين منظور بايستي در رفتار با او با ثبات ويکنواخت بود، صادق و باز بود، بر قول و قرارهاي خود متعهد بود و به او اعتماد کرد. براي رسيدن به اين هدف رعايت نکات زير بسيار کمک کننده خواهد بود:
ـ محلي دلنشين و راحت را براي داستان وقصه گفتن و صحبتهاي دو نفره مشخص کنيد. کودک ممکن است بخواهد به شما تکيه دهد و ياسرش را روي پاهاي شما بگذارد و يا اينکه روي مبل لم بدهد و با رو در روي شما بنشيند. هر طوري که کودک احساس راحتي و نزديکي مي کند، عمل کنيد.
ـ هراز گاهي با هم آواز بخوانيد و حرکات موزون و شاد انجام دهيد.
ـ در مواقع بيرون رفتن اگر او مايل است، دست در دست هم دهيد.
ـ دايم به دنبال نکات و رفتار خوب ومثبت اوباشيد و آنها را بي درنگ مشخص و تحسين کنيد ( نه به دروغ يا غلو ).
حداقل روي نيم ساعت از وقت خود را ( هر يک از والدين و يا هر دو با هم ) تماماً به با او بودن بديد و هرچيزي را که ممکن است موجب اختلال در اين ارتباط شود، مرتفع کنيد ( از جمله موبايل راخاموش کنيد و يا به او توضيح دهيد که بدليل کار مهمي که داريد مجبوريد آن را روشن بگذاريد ) اين زمان سواي از مواقعي است که شما به طور معمول باهم هستيد ( نظير مواقع شام يا آداب قبل ازخواب و... ).
ـ زمانيکه فرزندتان مي خواهد با شما صحبت کند، اگر آب هم در دستتان هست و مي خواهيد به تشنه اي برسانيد، آن را زمين بگذاريد و با تمام وجود ( گوش، چشم و دل ) او را بشنويد. گفتارهاي غير کلامي کودک ( اخم، خشم، خنده و... ) را به همان اندازه کلام او بايستي جدي گرفت و واکنش و پاسخي درست نشان داد.
ـ حداقل هفته اي يکي دو بار او را به زمين بازي کودکان ببريد ( خصوصاً پدر ).
ـ هرازگاهي بازيهاي گروهي که رنگ و بوي همکاري دارند، به راه بياندازيد ( مثلاً حدس زدن نام وسيله اي چيزي از طريق حرکات نمايشي يا نمايشنامه بازي کردن و... )
ـ در کارهاي ساده از او کمک بخواهيد و صرفه نظر از اينکه بدرستي و کامل انجام دهد يا نه، تشکر و سپاسگزاري کرده و کارش را تحسين کنيد ( نظير گلکاري، جمع کردن سفره ياميز غذا، شستن ماشين و... ).
ـ درامور مربوطه نظر او را نيز بخواهيد و اگر خطر و اشکال جدي وجود ندارد، به آنها عمل کنيد ( مثلاً رنگ اطاق و يا لباس هايش، ياهر دو سه بار يک دفعه او تصميم بگيرد که براي غذا خوردن در بيرون خانواده کجا برود و... )
ـ درهر زماني که دست بدهد و دليلي براي آن داريد ( حتي خنده شيرينش ) او را در آغوش بگيريد و ابراز محبت و عشق کنيد ( خصوصاً پدر در اين زمينه بايستي تلاش بيشتري کند ) نگران لوس شدن او نباشيد. محبت و عشق سپر دفاعي برابر لوس شدن است و نه عامل آن.
ـ قوانين و مقررات معدود ( حداکثر به تعداد انگشتان دست ) ولي ثابت و تخطي ناپذير بگذاريد ( مسواک زدن قبل از خواب، عدم بکار بردن کلمات زشت، خوابيدن در اطاق خود و... )

Answer 3

توجه:
تا سنين 3 سالگي وظيفه پدر و مادر است که تمامي تمهيدات لازم براي ايمني و آزادي عمل کودک را بکار ببندند و به تذکر ومقررات پناه نبرند ( از جمله گذاشتن حفاظ براي تمامي پريزها، دور از دسترس قرار دادن چيزهاي خطرناک، به گنجه بردن تمامي چيزهاي شکستني دسترس، جايگزين کردن ظروف فلزي يا نشکن به جاي ظروف چيني و شيشه اي، تعبيه قفل ايمني براي درب آشپزخانه و... ).
ـ يک صندوقچه يا گنجه مخصوص نگهداري وسايل و چيزهاي مهمش تهيه کنيد و در اختيار او بگذاريد.
ـ در مواقعي که دور هم هستيد ( مثلاً موقع صرف شام ) سعي کنيد به مرور زمان هر کس چيزهايي جالبي را که در طول روز برايش اتفاق افتاده به ديگران بگويد و يا در مورد بعضي از مسائل هر يک از افراد خانواده نظر خود را ابراز کند.
ـ به کودک خود دروغ نگوييد و چيزي را از او کتمان نکنيد و بر حسب، سن ميزان درک او و موضوع، با او باز و صادق باشيد. براي مثال اگر باهمسرتان حرفتان شده است و فرزندتان مي گويد « مامان ناراحت هستي؟ نگوييد: نه چيزيم نيست ». بگوييد: « آره پسر/دختر گلم! يه کم ناراحت و عصباني هستم ولي از اينکه تو اينقدر باهوش هستي و فهميدي و به فکر من هستي خوشحالم و ناراحتي ام يه خورده بهتر شد و... »
ـ دردادن قول بسيار دقيق باشيد و بدون هيچ عذر و بهانه اي آنها را بدون هيچ کم و کاستي عيناً برآورده کنيد.
ـ اگر با همسرتان مشکلات و اختلافات جدي داريد، حتماً به مشاوره خانواده مراجعه کنيد. ( براي مطالعه بيشترمي توانيد به کتب « مسائل ومشکلات زناشويي و راه کارها »و « پرورش، تربيت و مراقبت از کودکان 2 تا 5 ساله »از همين مجموعه مراجعه کنيد ).

پ) تقويت حرمت و اعتماد به نفس
حرمت نفس در بستر و به موازات احساس امنيت واعتماد و الفت شکل مي گيرد و بايستي علاوه بر رعايت نکات قبلي، موارد زير را مد نظر قرار داد:
ـ موارد مربوطه به ايجاد احساس امنيت و اطمينان را رعايت کنيد ( مطالب قبلي ).
ـ فرزندتان را همانطور که هست بپذيريد و توقع و انتظار بي مرود و بيش از حد نداشته باشيد.
ـ محبت و عشق تمام خود را بي قيدو شرط به او ارزاني کنيد ( کلامي و رفتاري از هر دو والدين. )
ـ دست از قهرمان پروري و منحصر به فرد کردن فرزندتان برداريد. اجازه دهيد همانند ديگر کودکان او نيز ساده باشد و بچگي کند ( حتي اگر فرزندتان در زمينه اي واقعاً نابغه باشد، بايستي ترتيبي اتخاذ کنيد تا ساير جنبه هاي وجود ياو نيز پرورش يافته و يک فرد کامل درآيد و نه يک موجود عجيب و الخلقه ). بيشتر دانشمندان و نابغه ها حداقل در دوران کودکي تفاوتي با ديگر کودکان نداشته اند ( وحتي از برخي جهان پايين ترازحد معمول بوده اند ).
ـ اگر فرزندتان اشکال فيزيکي واضح واثر گذار قابل حلي دارد، حتماً آن را اصلاح کنيد ( اگر لازم است طلاهاي خود را هم بفروشيد و آن را اصلاح کنيد ).
ـ از حمايت بيش از حد و کنترل فرزندتان جداً خودداري کنيد. بايستي متوجه مرز بي توجهي با کنترل کننده گي بود. به عنوان يک اصل کلي، کودکان تقريبا فقط از طريق آزمون و خطا مي آموزند، توانمنديهايشان را شکوفا مي کنند و خود را مي شناسند ( چون حداقل تا 7 سالگي قدرت استدلال و تفکر منطقي ندارند ). نقش ناظري وحمايت گري والدين براي جلوگيري و محافظت کودکان ازخطرات، جدي ومهم است. بايستي اجازه داد تا کودک تمامي اعمالي کهدر حيطه توان و مرحله تکاملي اش است را خود انجام دهد و تا زماني که تلاش درانجام آن دارد از دخالت در آن خودداري کرد ( مگر اينکه ترتيبي اتخاذ شود تا امکان موفقيت او افزايش يابد ).
بايستي در تمامي موارديکه مرتبط با کودک است ( نوع غذا، لباس، بازي و... ) براي او دو سه انتخاب گذاشت و اجازه داد تا خود کودک از ميان آنها انتخاب کند و ما فقط نقش حمايت گر داشته باشيم. براي مثال اگر مي خواهيد بااو به زمين بازي برويد،
مي توانيد دو نوع کفش و لباس مناسب که حدس مي زنيد کودک دوست خواهد داشت را به او نشان دهيد و بگوييد دوست دارد کدام را براي رفتن به پارک بپوشد.
حتي اگر کودک خواست کفش لنگه به لنگه بپوشد بااو مخالفت نکنيد و فقط توضيح مختصر در مورد تناسب بدهيد. نقش حمايتگري شما اين است که دو لنگ ديگر را نيز با خود ببريد تا در صورت پشيمان شدنش استفاده کند ( لطفاً در اين زمان هيچ کلام و رفتاري درمورد اشتباه کردن کودک و حق به جانب بودن خودتان ابراز نکنيد. زيرا کار او نوعي خلاقيت است و حتي بايستي کودک به نحوي تحسين شود ).
ـ در کارها و فعاليت هاي کودک تا زمانيکه به مرز درماندگي و منصرف شدن نزديک نشده است، دخالت نکنيد. در اين موارد ترتيبي اتخاذ کنيد تا کودک در انجام آن کارهايي که در حيطه توانمندي اش است موفق شود و يا اينکه از او اجازه بخواهيد تاشما به او کمک کنيد ( در سنين دبستاني ).

ـ تمامي کودکان حداقل تا دوران بلوغ پيوسته در حال رشد و نمو و کسب توانمندي و مهارتي جديد هستند و روزي نيست که چند کار خوب انجام ندهند و مهارتهاي جديد بدست نياورند. تمامي آنها را شناسايي کرده و بخاطر آنها فرزندتان را با تمام وجود تحسين و تشويق کنيد ( بدون اغراق و دروغ ).
ـ تا حد امکان از برانگيخته شدن حس مسابقه و مقايسه در کودک پرهيز کنيد.
ـ دربازيها هرازگاهي ببازيد ونشان دهيد که شکست آخر خط نيست، بلکه پلي است به سوي تلاش بيشتر و موفقيت.
ـ هراز گاهي به عمد اشتباه کنيد وبه فرزندتان نشان دهيد نه تنها ما که براي او قادر مطلق به حساب مي آييد نيز ممکن است اشتباه کنيد، بلکه مسئوليت اشتباه خود را مي پذيريد و سعي در اصلاح آن مي کنيد و از تلاش براي بهتر شدن و اميد به اصلاح نيز دست نمي کشيد. يکي از اشتباهاتي که مي توانيد مرتکب شويد، رها کردن باد شکم است. آري!باد شکم همان باد گلو است با کمي تفاوت در بو ( تفاوت مختصر در برخي ازمواد شيميايي ) و همه افراد طبيعي و سالم روزانه چند ليتر باد شکم خالي مي کنندو اگر چه در حضور ديگران کار درستي نيست ولي اگر از کنترل هم خارج شد ( که گاهي هم اتفاق مي افتد ) فاجعه اي رخ نداده است. سعي کنيد يکي دو بار در حضور فرزندتان ( و ياجمع خانوادگي ) به عمد باد شکم خود را رها کنيد و آن را دست مايه خنده قرار دهيد و به سادگي معذرت خواهي کنيد. اگر اين کار برايتان
سخت است.
ـ هراز گاهي به اتفاق فرزندتان مسخره بازي در آوريد. مثلاً در زمين بازي يا پارک پا برهنه راه برويد، يا به کمک لوازم آرايش يا رنگ هاي بي خطر صورت يکديگر را نقاشي کنيد و اوقات شادي آور بوجود آوريد و يا اگر مادر هستيد سبيل بگذاريد و اگر پدر هستيد روسري سر کنيد!و...
ـ هر ماه حداقل يک بازي نمايشي ( خصوصاً در غالب شخصيت هاي حيواني و تغيير نقش ها ) راه بياندازيدو يکبار نيز هر يک از اعضاء خانواده به نوبت در برابر ديگران ايستاده و شعر يا آوازي را بخواند.

نکته:
فرد با حرمت نفس خوب، خود را هرآنطور که هست مي پذيرد و ارزشمند مي داند، نقاط قوت و ضعف خود را مي داند، به توانمندي خود
باور دارد، خود رادوست داشتني مي داند وآنچه را که درست مي داند و دوست دارد، انجام مي دهد و وظيفه والدين اين است که در رفتار و گفتار خود دائماً چنين پيامهايي به کودک بفرستند و در اين مسير او را حمايت کنند.

توجه:
اولين روزي را که فرزندتان به شما نه گفت به عنوان روز شروع استقلال او جشن بگيريد و بهنظرات او احترام بگذاريد وتا زمانيکه با اصول و مقررات مهم مغايرت ندارد با او کنار بياييد.

ت) آموزش مهارتهاي اجتماعي
براي اينکه بتوانيد فرزندتان را مناسب تر کمک کنيد، ابتدا بايستي ماهيت و کيفيت خجالت فرزندتان را شناسايي کنيد ( در چه مواقعي، با چه کساني، درچه شرايطي و... ) تا تمرکز و توجه بيشتري در آن زمينه خاص به خرج داده و برنامه هاي مناسب تري طرح ريزي کنيد. مهمترين مهارتهاي اجتماعي در اين سنين، بازي با همسالان، اصول صحيح گفتگو و دوست پيدا کردن و برقراري رابطه دوستانه است.

Comments

تشکر فراوان ازشما