تلاش و کوشش جهت هدایت و تشویق افراد به طرف خدا و تقویت ایمان آنها کاری بس ارزشمند است . دعوت مردم به آشنایی با دین و عبادت خداوند از برجسته ترین و متعالی ترین امور است. چنانچه در روایتی رسول خدا(ص) فرمود: هر کس بتواند یک نفر را هدایت کند و به طرف دین جذب نماید، ارزش آن برتر از تمام چیزهایی است که خورشید بر آنها می تابد.
برای ترغیب و تشویق به انجام فرائض دینی ، ابتدا باید زیربناهای فکری افراد را مورد بررسی قرار داده و در اصلاح آن کوشید. دیدگاه فرد در مورد خداوند، جهان هستی، انسان، معاد و ... اموری است که نتیجه مستقیم بر ایمان فرد دارد . تقویت و اصلاح این مبانی تأثیر زیادی بر ایمان انسان می گذارد.
قدم بعدی چشیدن و مزه کردن ایمان است. اگر کسی شیرینی و لذت ایمان به خدا را حس کند و از انجام کارهای دینی لذت ببرد ، هرگز نسبت به آنها بی تفاوتی نشان نمی دهد. به همین جهت در دعاها آمده است: «اللهم اذقنی حلاوه ذکرک : خدایا شیرینی یاد خودت را به من بچشان».
قدم سوم پرهیز از اموری است که انسان را از توجه به خدا غافل می کند. گر چه یاد خدا و ارتباط عاشقانه با او بسیار لذت بخش است و هیچ لذتی به پای آن نمی رسد ، ولی اگر لذت های مادی و شیطانی که رسیدن به آنها بسیار آسان است و روز به روز متنوع تر و گسترده تر می شود، در زندگی فرد وارد شود، کم کم او را از توجه به خدا باز می دارد و ایمان او را ضعیف می کند.
حال با توجه به این سه مطلب، راهکارهای زیر را جهت تقویت ایمان فرد و نزدیک کردن او به دین پیشنهاد می کنیم، اما قبل از آن این نکته را یادآوری می کنیم که هدایت و ارشاد دیگران به طرف خدا امری تدریجی است که لازمه آن صبر و بردباری و تلاش دائمی است و نمی توان انتظار داشت یک مرتبه افراد به همه چیز برسند. باید سعی کنیم قدم به قدم پیش رویم. این راهکارها عبارتند از:
1. او را به مطالعه کتاب های مفید در زمینه های مذهبی تشویق کنید . گاهی هم کتاب های جالب را که برای او مناسب است خودتان مطالعه کنید و خلاصه آن را برایش بگویید، به این صورت که اگر می توانید با او قرار بگذارید و در یک زمان مناسب این کار را بکنید. شما می توانید این کار را به بهانه اینکه می خواهید از او کمک بگیرید تا اشتباهات شما را اصلاح کند ، انجام دهید. زیرا در غیر اینصورت ممکن است زیر بار این کار نرود.
2. نصیحت و تذکر مستقیم سودی ندارد. سعی کنید مطالبتان را غیر مستقیم به او بگویید.
3. قبل از اینکه بخواهید تذکری به او بدهید بهتر است نکات مثبت او را برجسته کنید. و او را به عنوان فردی موفق جلوه دهید و طوری وانمود کنید که تذکرات شما برای بهتر شدن وضعیت او است.
4. داشتن روابط صمیمی و دوستانه تأثیر سخن شما را چند برابر می کند پس سعی کنید دائما او را مورد محبت و نوازش قرار دهید و او را از بهترین دوستان خود معرفی کنید.
5. گاه گاهی از او بخواهید اشتباهاتتان را به شما تذکر دهد تا احساس کند نظرات او را قبول دارید و به آن احترام می گذارید.
6. سعی کنید وی را به شرکت فعال در تشکلهای مذهبی دانشگاه تشویق کنید و از اعضای آنها بخواهید به او توجه و احترام لازم داشته باشند.
7. او را به شرکت در مراسم جذاب مذهب مثل زیارت عاشورا ، دعای توسل و مانند آن تشویق کنید و روحیه توبه و انابه و مناجات با خدا را در او به وجود آورید.
8. تا جایی که ممکن است ارتباط او را با لذایذ حرام مثل نوارها و سی دی های غیر مجاز و شرکت در مجالس آلوده ، رابطه با جنس مخالف و مانند آن قطع یا محدود کنید، زیرا اینگونه برنامه ها در تخریب ایمان جوانان بسیار مؤثر است.
9. آینده نگری، احساس مسئولیت و توجه به عالم آخرت را در او ایجاد کنید.
10. از صمیم قلب برای موفقیت خودتان و برای هدایت او دعا کنید و بدانید که اگر در کارتان جدیت و اخلاص داشته باشید ، حتما موفق می شوید، اگر هم موفق نشدید اجرتان پیش خدا محفوظ است و از این جهت جای نگرانی نیست.
11. سعی کنید با رفتارتان او را دعوت به دین و ارزشهای دینی کنید «کونوا دعاه الناس بغیر السنتکم» پیامبر فرمود مردم را با غیر زبان به دین دعوت کنید. زیرا مشاهده رفتار دیگران در تأثیر پذیری انسان بسیار مؤثر است. این کار هم به نفع شماست یعنی عملا خود شما کمال پیدا می کنید و هم باعث تشویق و تحریض ایشان برای عمل کردن به احکام و ارزشهای دنیوی می شوید.
12. به نظر می رسد خلأ عمدهاى که موجب ترک نماز از سوى فرد مزبور شده است مشکل فکرى است. ظاهرا ایشان در فلسفه نماز دچار اشتباه شده و آن گاه نتیجه نادرستى گرفته است.
بنابراین راه اصلاح وى نیز تصحیح اندیشه ایشان است که البته کار آسانى هم نیست و نیازمند فرصتى طولانى و نیز استفاده از روشهاى اصولى و تدابیر خردمندانه است.
براى نمونه باید با زبانى خوش و همراه با محبت به ایشان تفهیم کرد که: نماز اولاً، نیاز روحى و روانى هر انسانى است زیرا آدمى بدون یاد خدا گم گشتهاى حیران در ظلمت سراى جهان است A}الا بذکر اللّه تطمئن القلوب{A،V}(رعد، آیه 28){V بالاخره رابطه این انسان با آفرینش چیست. آیا مىتواند در قبال آن بىتفاوت باشد، نماز پاسخى به این نیاز فکرى و این سئوال اساسى انسان است.
ثانیا، نماز دعوت کننده انسان به خیر است. نمازهاى پنجگانه همانند چراغهایى هستند که در مسیر طولانى و پیچ در پیچ و ظلمانى زندگى مسیر انسان را مشخص مىسازند و او را به راه مىخوانند تا اسیر دیو و دد نگردد و متاع خویش را به دزدان واننهد.
ثالثا، نماز زیر بناى تشکیل جامعه اسلامى و تشکل آن است. هنگامى که در ساعات معین همه مسلمانها رو به یک قبله مىایستند و با اذکار و حرکاتى معین به درگاه خدا عبادت مىکنند. عالىترین هماهنگى عمیق در پرتو عبادت الهى در مسلمانان شکل مىگیرد و....
نماز، عملى است که در مجموعه عقیده توحیدى، داراى معنا و فلسفه است. پس در آغاز بایستى این مجموعه شناخته شود تا نماز جایگاه خود را در ذهن و اندیشه فرد باز نماید.
آنچه که موجب مىگردد و برخى از نماز، رویگردان باشند و یا نسبت به آن تساهل کنند، ندانستن فلسفه نماز و یا درکى غلط از آن است. برخى چنین مىپندارند که نماز انسان، نیازى را از خداوند برطرف مىکند که البته خیالى واهى است. خداوند نیازى به هیچ مخلوقى ندارد. ازاینرو آنچه که به عنوان عبادات بر آن تأکید شده، جملگى در جهت کمال انسان است.
13. ضمنا خودتان نیز با مطالعه در این زمینه سعى کنید آمادگى بیشترى براى مقابله با چنین افکارى در خود پدید آورید کتابهاى زیر در مورد نماز توصیه مىشود.
راز نماز محسن قرائتى
راز نماز بىآزار شیرازى
پرواز در ملکوت امام خمینى
از ژرفاى نماز آیتالله خامنهاى
این است نقش عبادات محمد باقر صدر
14. رفتار شما با وى نیز باید به گونهاى باشد که تحت تأثیر اخلاق، عواطف و نحوه برخوردتان قرار گیرد به افکار و اندیشههاى شما - به عنوان یک فرد نماز خوان مذهبى - علاقهمند شود و با نفوذ در قلب و دل او، بتوانید تغییرى در فکر واندیشه وى ایجاد کنید؛ بنابراین:
الف) حتى المقدور در کارها پیش قدم باشید.
ب) اگر مشکلی براى وى ایجاد شد، با کمال خوشرویى به او در جهت رفع مشکلش کمک کنید.
ج) او را سرزنش و توبیخ نکنید (به خصوص در برابر دوستان و آشنایان) و از جر و بحث و مجادله با وى پرهیز کنید.
د) جملات، مقالات و کتابهایى که در زمینه اهمیت و نقش و آثار نماز نوشته شده، تهیه و یا به وى معرفى کنید و یا به گونهاى در معرض دید او قرار دهید تا بخواند.
مطمئنا با اصلاح نگرش فکری و اعتقادی وی و پر کردن خلأ فکری وی درباره نماز، اهمیت و فلسفه نماز توجه کافی به نماز خواهد داشت. امید است شما در این مسیر تأثیرگذار باشید.