پرسشگر عزیز
قرائت قرآن و سوره فاتحه ثواب و پاداش دارد. لکن ما می توانیم این ثواب را به یک یا چند نفر از مردگان اهدا کنیم. و این بستگی به نیت ما دارد و این اهدا می تواند در قبرستان و یاجای دیگر باشد. البته حضور در قبرستان آثار بهتری دارد. از جمله این که یاد مرگ را در دل زنده می کند و انسان در اعمال خود افق های بزرگتری را لحاظ می کند و از پوسته خود خواهی بیرون می آید و نفع بیشتری را به همنوعان خود می رساند. دیگر این که اهل قبرستان از حضور ما در قبرستان شاد می شوند. در روایتی از امام صادق چنین آمده است: اهل قبرستان حضور شما را می فهمند و شاد می گردند و با شما انس می گیرند.[1]
البته حضور در قبرستان آدابی دارد:
یکی اینکه در بدو ورود به تمام اهل قبرستان سلام کنیم و برای همه آنها دعا کنیم. شخصی از امام صادق علیه السلام پرسید: چگونه به اهل قبرستان سلام کنیم؟ فرمود: می گویی:
السَّلَامُ عَلَی أَهْلِ الدِّیَارِ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ وَ الْمُسْلِمِینَ وَ الْمُسْلِمَاتِ أَنْتُمْ لَنَا فَرَطٌ وَ إِنَّا بِکُمْ إِنْ شَاءَ اللَّهُ لَاحِقُونَ[2]
و در در جای دیگر می فرماید این گونه برایشان دعا کنیم:
اللَّهُمَّ جَافِ الْأَرْضَ عَنْ جُنُوبِهِمْ وَ صَاعِدْ إِلَیْکَ أَرْوَاحَهُمْ وَ لَقِّهِمْ مِنْکَ رِضْوَاناً وَ أَسْکِنْ إِلَیْهِمْ مِنْ رَحْمَتِکَ مَا تَصِلُ بِهِ وَحْدَتَهُمْ وَ تُونِسُ بِهِ وَحْشَتَهُمْ إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ[3]
سپس می توانیم سوره فاتحه یا سوره دیگری را برای هر قبری بخوانیم. مخصوصا سفارش شده است که رو به قبله در کنار قبر مخصوصی نشسته ودست بر روی آن بگذاریم و هفت مرتبه سوره قدر را بخوانیم. [4]
اما اگر خواستیم ثواب قرائت خود را به تمام اهل قبرستان اهدا کنیم بهتر است به این روایات عمل کنیم:
1- هنگامی که در قبرستان بودی سوره قل هو الله احد را یازده بار بخوان و آنرا به آنها اهدا کن که روایت شده خداوند به تعداد اموات به این شخص پاداش خواهد داد.[5]
2-از پیامبر –صلی الله علیه و آله و سلم- روایت شده هر گاه انسان با ایمانی آیةالکرسی را قرائت کند و ثواب قرائتش را به اهل قبور اهدا کند خداوند این ثواب را داخل قبر هر مرده ای می کند ...و از هر حرفی (از کلمات قرائت) ملکی می آفریند که برای این شخص تا روز قیامت تسبیح خدا را می گویند.[6]
3- همچنین از پیامبر روایت شده هر کس داخل قبرستان شده و سوره یس را قرائت کند در آن روز خداوند بر اهل قبرستان آسان گرفته و برای قاری به تعداد اهل قبور حسنه و پاداش خواهد بود.[7]
بدون شک هر نوع دعا و قرائت قرآن کريم و کارهاي خير که به قصد اموات انجام مي گيرد و به آنها هديه داده مي شود براي آنها مؤثر است و موجب تخفيف عذاب و گشايش در کار آنها و خوشحالي و خشنودي آنها مي گردد. خواندن سوره حمد (فاتحه) و خواندن سوره توحيد(اخلاص) و فرستادن صلوات براي شادي روح گذشتگان و اموات هر کدام جداگانه براي اموات مفيد وسودمند و فرحبخش است و اگر با هم جمع شوند تأثير و فايده آنها بيشتر خواهد بود و شادي و سرور و گشايش بيشتري را براي گذشتگان و اهل خاک به همراه خواهد داشت. اما لازم نيست آن طوري که در مراسم مي گويند انسان عمل کند بلکه متناسب با حال و حوصله و وقت و فرصتي که دارد هر نوعي که عمل کند کفايت مي کند. مثلا اگر در مراسم بگويد: «فاتحه مع الصلوات و الاخلاص» لازم نيست انسان هم سوره حمد و هم سوره اخلاص و هم صلوات را بخواند؛ بلکه به هر کدام عمل کند کافي است و بدون شک هر چه بيشتر باشد تأثير آن بيشتر خواهد بود. همان طوري که در دنيا هر چه هديه انسان ارزنده تر و گرانبهاتر باشد، بيشتر اسباب خوشحالي و سرور و تشکر گيرنده هديه را فراهم مي آورد، دعا و صلوات و قرائت قرآن و کارهاي خير براي اموات هر چه بيشتر و خالص تر باشد، آنها را بيشتر خوشحال و شادمان مي سازد.
[1] . بحارالانوار،علامه محمد باقر مجلسی، ج99، ص 300
[2]. همان، ص 298
[3] . همان، ص 300
[4] . همان، ص 295
[5] . همان، ص 300
[6] . همان
[7] . همان، ص 301
