کنترل عصبانیت کودک

Question

من دو دختر ۵ سال و نیمه و ۲ سال و نیمه دارم که با اینکه خیلی هم را دوست دارند ولی مرتب با هم دعوا میکنند دعوای انها قابل کنترل است ولی متاسفانه دختر بزرگم با کوچکترین عصبانیتی دختر کوچکم را میزند هل میدهد پنجه میکشد بارها هم با او صحبت کردم او را تشویق کردم محرومیت برای او گذاشتم ولی چون در ان لحظه نمیتواند خود را کنترل کندباز هم تکرار میکند حتی ممکن است بلافاصله بعد از این کار هم معذرت خواهی کند در ضمن ای کار او باعث شده دختر کوچکم هم زدن را یاد بگیرد لطفا مرا راهنمایی کنید
چه کاری باید انجام دهم که بتواند عصبانیت خود را کنترل کند ؟چون این کار در طول روز چندین بار تکرار میشود.
ممنون

Answer 1

رابطه میان فرزندان خانواده تحت تاثیر عواملی است که مهمترین آن ها تفاوت سنی، جنسیت و روابط میان فرزندان و والدین است. برای نمونه، واکنش پسران در برابر برادران عموماً متفاوت از واکنش آنان در برابر خواهران شان است.
رفتار فرزند بزرگتر در برابر برادر و یا خواهر بسیار کوچک تر از خود اصولاً حمایت گرانه و حاکی از سرپرستی است اما در قبال برادران و یا خواهرانی که تفاوت سنی چندانی با او ندارند چنین رفتاری مشاهده نمی شود. همچنین علاقه و محبت فراوان والدین به یکی از فرزندان در رفتار دیگر فرزندان با وی تاثیر دارد چنان چه پدر و مادر محبت خاصی به یکی از فرزندان نداشته باشند اما یکی از فرزندان دچار چنین توهمی شود رفتارش نسبت به والدین و برادران و خواهران تغییر می کند.
هنگامی که یکی از فرزندان خانواده احساس کند با او بدرفتاری شده است به کمک یکی از برادران یا خواهران علیه فرزند محبوب والدین توطئه چینی می کند. چنانچه کودکان احساس کنند با یکی از برادران یا خواهران بدرفتاری یا بیش از حـــد سخت گــیری شده است با یکدیگر مـتحد شده، جبهه مـقاومت مـتحدی علیه والدین تشکیل می دهند. چنین رویدادی از یک سو خشم و عصیان را در محیط خانواده برمی انگیزد، از سوی دیگر رابطه خواهران و برادران را صمیمانه تر می کند.
رقابت و حسادت در میان کودکان خردسال کاملاً متداول است دشمنی با یکی از برادران و خواهران گاه به شکل حرکات و اشارات بدون کلام و تحـقیر کننده بروز می کند و گاه نیز شکل درگیری و ستیز به خـود می گیرد. با افزایش سن توانایی خــودداری و کنترل کودک به هنگام دستخوش حسادت شدن افــزایش می یابد. بروز حسادت موجب رفتارهای خصمانه گوناگونی در کودک می شود. گاه منشا بروز حسادت و رقابت زیان آور در میان فرزندان، خود مادر و شیوه رفتار وی است. چنانچه مادری خود در دوران کودکی نتوانسته باشد مشکل حسادت و رقابت میان خود با برادران و خواهران را حل کند در بزرگسالی ممکن است خود به وجودآورنده زمینه مناسب برای دامن زدن به رقابت زیان آور میان فرزندانش باشد. تاکید بیش از اندازه بر وجود حسادت و رقابت میان فرزندان خانواده چندان درست نیست زیرا مناسبات دوستانه نیز میان آنان برقرار است.
پژوهش های انجام شده در مورد روابط خواهران با یکدیگر نشان می دهد که خواهران بزرگتر به هیچ وجه حاضر نیستند راهنمایی های خواهران کوچک تر را بپذیرند و به شدت در برابر آن مقاومت می کنند اما همین خواهران بزرگتر هنگامی که برادر یا خواهر خردسالشان را دچار ناراحتی و نگرانی ببینند می کوشند تا وی را از خطرات احتمالی محفوظ نگاه دارند و نگرانیش را بر طرف سازند.
عامل تاثیر گذارنده دیگر بر روابط و مناسبات میان فرزندان، جنسیت آنان است. در روابط میان خواهران با یکدیگر بیش از روابط میان برادران و یا برادران با خواهران حسادت و رقابت دیده می شود. رابطه میان یک برادر و یک خواهر اغلب مطلوب تر از رابطه میان دو برادر یا دو خواهر است. چنان چه در خانواده ای چندین برادر و تنها یک خواهر وجود داشته باشد این دختر یا رفتاری پسرانه و خویی خشن به خود می گیرد یا بسیار نازک دل و زودرنج می شود و انتظار دارد که برادرانش با او همچون یک شاهزاده خانم رفتار کنند. هر چه تفاوت سنی میان خواهران و برادران بیشتر باشد روابط آنان صمیمانه تر است.
روابط حسنه میان خواهر و برادر در آغاز دوران بلوغ به حداقل می رسد، کودکان به زودی متوجه می شوند که پدر و مادر به فرزندان پسر خود آزادی بیشتری می دهند اما دختران خانواده پیوسته زیر نظر موشکافانه پدر و مادر قرار دارند و ناچار از دادن گزارش دقیق از کارهای خود به والدین هستند.

با افزایش سن، شناخت و درک دختران از اوضاع و احوال محیط خارج از خانه افزایش یافته، در می یابند که پسران از مزایای اجتماعی و اقتصادی بیشتری برخوردار هستند. با کسب این شناخت دختران به اشکال مستقیم و غیرمستقیم در برابر این مــحدودیت ها می ایستند و خواهان حقوق و مزایای مشابه بــرادران می شوند. والدین برای استقلال و آزادی عمل بخشیدن به پسران آمادگی بیشتری دارند و چه بسا آن را تسریع می کنند در حالی که در مورد دختران اغلب آنان می کوشند تا استقلال و آزادی آنان را به تاخیر اندازند.
گرچه پدر بیش از مادر مایل است نخستین فرزند و همچنین بیشتر کودکان خانواده پسر باشند، در رفتار با دختران بسیار مهربان و با محبت و نسبت به پسران بیشتر سخت گیر است این در حالی است که مادر نسبت به پسران خانواده به خصوص نخستین پسر رغبت و علاقه بیشتری نشان می دهد این برتری و امتیازی که مادر برای پسران قایل است منشا رقابت های زیان آور در بسیاری از خانواده ها است.

منابع:
1- روان شناسی تربیتی- دکتر علی شریعتمداری
2- روان شناسی پرورشی- دکتر علی اکبر سیف
3- رشد شخصیت کودک- پاول هنری ماسن و دیگران- ترجمه مهشید یاسایی
4- روان شناســی رشد(مفاهیم بنیادی در روان شناســی کـودک) دکتــر حسن احدی و دکتــر شکوه السادات بنی جمالی