ترس دخترم...

Question

دخترمن سه سالشه و من متاسفانه چندوقت پیش توی یه پارک جلوچشم دخترم سگ دنبالم کرد و من جیغ میزدم و اون تمام واکنشای وحشت من رو دید متاسفانه، اون حسابی ترسید وحالا ازهر موجودی میترسه مخصوصا سگ ، چنان که دورازجونش میخواد اون لحظه خدانکرده سنگکوب کنه...نمیدونم چکارکنم خیلی نگرانم.
لازمه خاطرنشان کنم که کلا متاسفانه وبدبختانه من خودم زود هول میکنم و میترسم.

Answer 1

ترس در كودكان اغلب به چهاردسته تقسيم مي‌شود. بعضي از ترس‌ها در واقع مكملي براي رشد كودك هستند. اگر كودك اين ترس‌ها را با خود به بزرگسالي نبرد، والدين نبايد نگران اين ترس‌ها باشند.

یک -  ترس از بعضی حيوانات معين : اين ترس اغلب در سن سه تا پنج سالگي به وجود مي‌آيد. بعضي از مثال‌هاي اين مورد عبارتند از ترس از گربه (ايلوروفوبيا)، ترس از عنكبوت (آراكنوفوبيا)و ترس از مار (پيروفوبيا).

دو- ترس از موقعيت‌های خاص : در شش ماه اول نوزادي نوزاد از صداهاي بلند مي‌ترسد. از آغاز هفت ماهگي تا قبل از يك سالگي كودك اغلب از بلندي و ارتفاع مي‌ترسد (اكروفوبيا) و يا گاهي از نزديك شدن ناگهاني جسمي به طرفش وحشت ميكند. بعضي مثال‌هاي ديگر اين نوع ترس شامل ترس از اشياي نوك تيز (ايكموفوبيا), ترس از رعد و برق (برونتوفوبيا), ترس از تنهايي (منوفوبيا) و ترس از تاريكي (نيكتوفوبيا) مي‌شود.

سه - اضطراب اجتماعي : در هشت ماه اول نوزادي ترس از غريبه‌ها در كودك ايجاد مي‌شود(زنوفوبيا) و يا حتي گاهي ترس از مردم به طور كلي (انتروپوفوبيا). به خاطر حمايت بيش از حد والدين, در بعضي از كودكان ترس از بزرگ شدن ايجاد مي‌شود. نوع مهم اين ترس، ترس از مدرسه است. روانشناسان كشف كردند كه نوجواناني كه از مدرسه رفتن مي‌ترسند در واقع وحشت از ترك منزل و جدا شدن از خانواده دارند.

چهار -  ترس از مكانهای شلوغ  : اين نوع ترس در واقع ترس از مكان‌های باز است و اغلب بين دو تا چهار سالگي در كودك به وجود مي‌آيد. اين ترس در كودكاني كه از بيرون رفتن از منزل مي‌ترسند و يا از شركت كردن در مهمانی و يا جشن‌هاي بيرون از محيط امن منزل خود وحشت دارند مشاهده مي‌شود.
 
 غلبه بر ترس
در برخي موارد ترس هدف دار است و  نيازی به غلبه بر آن نيست. ترس از آتش به کودک مي‌آموزد که از آتش دوري کند. ترس از حيوانات خطرناک از کودک در مقابل آن حيوان محافظت مي‌کند اما ترس از حيوانات خانگی و اهلی، دکتر و ارتفاع زندگي او را مختل مي‌کند و بايد بر‌ آن غلبه کرد. چنانچه كودك بزرگ ‌شود ولی نتواند بر ترسهائی كه زندگي او را در مقاطعی از زمان حتي تحت كنترل قرار می دهند غلبه كند، حتماً بايد دست به اقدامی زد تا حداقل اين موقعیت خفيف‌تر شود. راه‌هاي كمك به كودكان براي غلبه بر ترس عبارتند از:
 
الف - شرطي کردن معکوس : در اين روش کودک مي‌آموزد موقعيتهای ترسناک را هر چه لذت‌بخش‌تر تجربه کند. کودکي که از سگ مي ترسد، در حالي که خوراکي خوشمزه‌اي مي‌خورد در اتاقی قرار مي‌گيرد که سگي در گوشه ديگر آن نشسته است. هر روز سگ را نزديکتر مي‌آورند تا جايي که کودک جرأت کند نزديک سگ بنشيند. با دادن خوراکي خوشمزه به کودک ، تجربه روبرو شدن با سگ کمتر ترسناک مي‌شود و به این ترتیب مي‌تواند بر ترس خود غلبه کند . هم‌چنين مي‌توان به وسيله يك شيء آشنا و آرامش‌بخش حواس كودك را از موضوع پرت كرد. هنگامي كه واضح است كه كودكتان بر روي موضوع خاصي تمركز كرده و نمي‌تواند آن را فراموش كند سعي كنيد كه يكي از كتاب داستان‌های مورد علاقه‌اش را برايش بخوانيد و يا بازی مورد علاقه او را انجام دهيد يا با او به نقاشي مشغول شويد.

Answer 2

ب - حساسيت زدايي : کودک با کمک تمريناتي مي‌آموزد که آرامش پيدا کند. وقتي کودک توانايي لازم را به دست آورد، آرام آرام با چيزي که از آن مي‌ترسد مواجه مي‌شود. اين روبرويي مي تواند هم در خيال و هم در واقعيت صورت گيرد. کودکي که از سگ مي‌ترسد، تصور مي‌کند که با سگي در اتاقي است. سگ در گوشه اتاق است. کودک بايد خود را آرام کند. وقتي ترس کاهش يافت ، کودک تصور مي کند که در گوشه اتاق است و خود را آرام مي‌کند. به اين طريق قدم به قدم  با چيزي که از آن مي‌ترسد، روبرو مي‌شود. قدم بعدي وقتي برداشته مي‌شود که کودک ديگر نترسد.
 
 پ - نگاه کردن به  الگو : کودکان از اطرافيان خود چیزهای بسياری می‌آموزند. از جمله ترسيدن و غلبه کردن بر ترس. با نگاه کردن به کسي که نمي‌ترسد و از آن بهتر کسي که مي ترسد ولي ترسش را تحت کنترل دارد، مي آموزد چگونه بر ترسش غلبه کند. به ويژه اگر آن فرد از همسالانش باشد.  در تحقيقي كه توسط باندورا، گراسك و منلو در سال 1967 انجام شده كودكان قبل از دبستان كه از سگ مي‌ترسيدند در يك دوره هشت قسمتي شركت كردند كه در آن كودكي را مي‌ديدند كه با شادي و بدون ترس با سگي بازی مي‌كرد. بعد از مدتي، دو سوم كودكاني كه از سگ وحشت داشتند خود نیز توانستند كه با سگ بازی كنند. والدين نيز الگوهاي خوبي هستند ولي گاهي والدين نيز مي‌ترسند و کودک ترس را از آنها ياد مي‌گيرد. شايد فکر کنيد بهتر است ترستان را مخفي کنيد ، اما هرگز اين کار را نکنيد چون کودک ترس شما را احساس مي‌کند و وقتي ترس خود را انکار مي کنيد او کاملاً گيج مي‌شود.
 
ت - استفاده از فانتزی :استفاده از فانتزی نيز مي‌تواند گاهي موجب غلبه بر ترس شود. يک خرس مي‌تواند کودک را حفاظت کند. يک ترانه يا شعر مي‌تواند در موقع ترس به او کمک کند. و به اين ترتيب کودک مي‌تواند بر ترس فائق آيد. اما ارائه توضيحاتِ خوب در زماني که او از چيزي مي‌ترسد،  تأثير به‌سزايي خواهد داشت. دقيقاً به اين دلیل که خیال پردازیِ کودک موجب افزايش ترس وی مي‌شود با قابل فهم کردن موقعيت ، ترس کاهش مي‌يابد. زیاد در مورد ترس از کودک چیزی نپرسيد و از توضيحات مفصل خودداري كنيد. سؤال‌هاي خود را كوتاه و مستقيم بپرسيد، مثلاً "مي‌توني به من بگي كه چه چيزيه كه اين قدر ازش مي‌ترسي؟". اگر كودكتان نمی تواند كلمات درستي را در بيان احساساتش پيدا كند او را مجبور به پاسخ دادن نكنيد. فقط بگوييد : "نگران نباش من اين جا پيش تو هستم و هيچ چيزي نمي‌تونه اذيتت كنه". پرسش های زياد و هم‌چنين توضيحات مفصلي كه كودك قادر به درك آنها نباشد باعث سردرگمي كودك و افزايش نگراني و اضطراب او خواهد شد
ترس را نبايد ناديده گرفت ولي واکنش بيش از حد به آن نيز درست نيست. يک پاسخ منطقي مي‌تواند از پيشرفت ترس جلوگيري کند. مسخره کردن، عصباني شدن و  انتقاد بي موقع نه تنها کمکي به از بين رفتن ترس نمي کند بلکه سبب افزايش اضطراب ، تأثيرات منفي و پنهان کردن ( و نه فراموش کردن ) ترس خواهد ‌شد. حرف‌هايي چون "ترس تو احمقانه است" و يا " بچه هاي بزرگ از اين چيزها نمي‌ترسند" موجب مي‌شوند كه كودك احساس ِ بدی نسبت به ترس خود پیدا کند ، در نتیجه از بيان احساسات خود خجل شده و از ترس خود با شما صحبت نكند. اين مسئله سبب نفوذ ترس به درون كودك شده و ضررهای بيشتری براي او خواهد شد.
اكثر مواقع كودك از ترس خود تصوير واضح و روشني ندارد. پرسيدن سؤال‌هايي مانند "از پرنده‌ها مي‌ترسي؟" تنها باعث خواهد شد كه كودك احساس كند كه چيز ترسناكي در پرندگان وجود دارد كه او بايد از آنها بترسد. به ياد داشته باشيد كه كودكان پيش‌دبستاني نمي‌توانند درك كنند كه كلمه‌اي براي چيزي وجود داشته باشد اما آن شيء وجود خارجي نداشته باشد. گفتن "ديو و هيولا وجود ندارند" براي كودك قابل درك نيست و نمي‌تواند ارتباط منطقي در اين مورد برقرار كند. .كودكان مفهوم ظاهري كلمات را درك و باور مي‌كنند مثلاً اگر بگوييد " اگه عقب ماشين نشيني، پليس دستگيرت مي‌كنه" و يا اگر فرد ناشناسي به كودك بگويد "چقدر تو نازي، من تو رو مي‌برم خونه‌مون." اين حرف‌ها را جدي مي‌گيرد و وحشت مي‌كند.
البته لازم به ذکر است که توجه و همدردي بيش از حد هم اين احساس را ايجاد مي‌کند که لابد خطري جدي وجود درد. براي كودك راحتي، آرامش و اعتماد فراهم كنيد، اما اجازه ندهيد كه ترس كودكتان نظم زندگي شما را به هم زند و يا روال زندگیتان را عوض كند. اين گونه تغييرات اگرچه ممكن است به طور موقت كودك را آرام كند اما در دراز مدت باعث بدتر شدن اوضاع خواهد شد. به علاوه اگر كودك بداند كه ترس او میتواند دستاويزی  براي كسب امتيازات بیشتر باشد، ممكن است از اين موقعيت سوءاستفاده كند.
 
 برای از بین بردن ترس چه باید کرد؟
 یک - حمايت : وقتي کودک از چیزی مي‌ترسد. به جاي ايراد نطقي طولاني ، به همراه هم زير تخت را نگاه کنيد و  به او اطمينان بدهيد که  آن جا هيولايي نيست.

Answer 3

دو - به كودك با اعتماد به نفس پاسخ دهيد : سعي كنيد كودك را قانع كنيد كه شما مسئله را درك مي‌كنيد و اجازه نخواهيد داد كه خطري متوجه او شود. حتي وقتي كه كودك به شدت و حشت زده است بسيار مهم است كه شما با خونسردي و اعتماد كامل با مسئله برخورد كنيد. هيچ چيزي كودك را بيشتر از اين مضطرب و نگران نخواهد كرد كه متوجه شود حتی خودِ شما هم نمي‌دانيد چگونه با مسئله برخورد كنيد.

سه - تقويت رفتار دليرانه : وقتي کودکي که از سگ مي‌ترسد، به آن نزديک مي‌شود. اين رفتارش را تشويق و تحسين کنيد . تشويق سبب تکرار رفتار مي شود.

 چهار - ارزيابي ترس : آيا کودک از همه سگها مي‌ترسد يا فقط از سگ سياه؟ آيا از رعد و برق مي‌ترسد يا از رعد بيشتر و از برق کمتر؟با کودک صحبت کنيد و رفتارش را در هنگام ترس بررسي کنيد.

پنج -  شخص کردن ميزان ترس : ترس درجات گوناگوني دارد. مشخص کردن ميزان آن ، مي تواند به کاهش ترس کمک کند. مي توان از درجه بندي عددي استفاده کرد و به ترس نمره‌اي بين يک تا ده داد. کودکان خردسال مي‌توانند با باز کردن دست ميزان ترس خود را نشان دهند.

شش - فهرست بندی ترس بر اساس درجه  : فهرستي از ترس‌ها با درجات مختلف تهيه کنيد. در بالاي فهرست ترس‌هاي شديد و در انتها ترس‌هاي خفيف را قرار دهيد. از ترس‌هاي ضعيف به سمت ترس‌هاي شديد برويد. مثلاً براي کودکي که از سگ مي‌ترسد کمترين ترس ورق زدن کتابي با عکس سگ و بيشترين ترس نزديک شدن به سگ و نوازش کردن آن است.

هفت - راه‌هاي خنثی کردن اضطراب : روش‌هاي کسب آرامش ( تنفس و ... ) را به کودک بياموزيم. امکان ندارد که بدن در يک زمان هم آرام باشد و هم هراسان.زمزمه کردن کلمات آرام، تنفس عميق ، گوش دادن به موزيک ، حضور پدر و مادر ، خوردن  خوراکي ، شمارش اعداد  همه موجب پرت شدن حواس كودك مي‌شود. مثلاً کودک وقتي مشغول خوردن بستني است به سگ نزديک مي‌شود و يا در موقع طوفان به موسيقي مورد علاقه‌اش گوش مي‌کند. راه حل ديگر ايجاد تجربه قاعده‌دار و اصولی است يعنی وقتی كه كودك به تدريج با شيئی كه از آن مي‌ترسد آشنا بشود و آن را بشناسد تا ترسش بريزد.
 .